White Coat Hypertension ႏွင့္ ေသြးတိုးေရာဂါ

Category

က်န္းမာေရး ဆိုင္ရာဗဟုသုတမ်ား

          " အေဒၚ ... ေသြးတိုးေနတယ္ေနာ္ "

          " မတိုးပါဘူး ဆရာေလးရယ္ ... ကြၽန္မ မနက္ကမွ ခ်ိန္လာတာပါ "

          " အခု ၁၆၀/၈၀ အေဒၚရဲ႕ "

          " အေမက ဆရာ၀န္မွ ေသြးတိုးတာ ဆရာေရ ... "

          တခ်ိဳ႕လူေတြက အိမ္မွာပဲ ေသြးေပါင္တိုင္းၾကည့္တဲ့အခါ ပံုမွန္ျဖစ္ေနေပမယ့္လည္း ေဆးခန္းသြားျပလို႔ ဆရာဝန္ဆီမွာ ခ်ိန္တဲ့အခါက်ရင္ ေသြးေပါင္ တက္ေနတတ္ၾကပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္တာကို White Coat Syndrome လို႔ေခၚၿပီး ဒီနာမည္ကေတာ့ အျဖဴေရာင္ကုတ္အက်ႌ (duty coat) ဝတ္ေလ့ရွိတဲ့ ဆရာဝန္၊ ဆရာမေတြကို အစြဲျပဳၿပီးေတာ့ အမည္တြင္သြားတာပါ။

          ပံုမွန္အားျဖင့္ ေသြးေပါင္ခ်ိန္က 120/80 mmHg ရွိၿပီးေတာ့ ဒီထက္မ်ားရင္ ေသြးတိုးလားဆိုတာကို စဥ္းစားေလ့ရွိပါတယ္။ White Coat Syndrome ရွိတဲ့သူေတြမွာ ေသြးေပါင္ခ်ိန္က ပံုမွန္ထက္ ပိုမ်ားေနၿပီးေတာ့ ဒါက တစ္ခါတေလမွာ ဆရာဝန္နဲ႔ ျပသတဲ့အခါမွာျဖစ္တဲ့ စိုးရိမ္ပူပန္မႈသက္သက္ မဟုတ္ဘဲနဲ႔ ဒီထက္ ပိုၿပီးျပင္းထန္တဲ့ေသြးတိုးျပႆနာအျဖစ္ ရွိတတ္ပါတယ္။

>>    White Coat ေသြးတိုးႏွင့္ ေသြးတိုးေရာဂါ

          အခုနေျပာခဲ့သလိုပဲ White Coat ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေသြးတိုးကေတာ့ ေဆးခန္းေတြသြားတဲ့အခါမွာသာ ေတြ႕ရတတ္ၿပီးေတာ့ ပံုမွန္ေသြးတိုးေရာဂါကေတာ့ ဘယ္ေနရာမွာမဆိုတိုင္းရင္ ေသြးတိုးေနတာကို ေျပာတာပါ။

          ဒီလိုမ်ိဳး ေဆးခန္းမွာ တိုင္းၾကည့္တဲ့အခါမွာ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ ျမင့္ေနတာေတြရဲ႕ 15-30% ေလာက္က အမွန္တကယ္ကို White Coat Hypertension ျဖစ္ၿပီး ဒါက ပံုမွန္အၿမဲေသြးတိုးေရာဂါ ရွိေနတယ္လို႔ ေျပာလို႔မရပါဘူး။ တျခားတစ္ဖက္အေနနဲ႔ ေျပာရရင္ အခ်ိဳ႕က ေဆးခန္းမွာ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ ပံုမွန္ျဖစ္ေနေပမယ့္လည္း အျခားေနရာေတြမွာ ေသြးေပါင္ခ်ိန္မ်ားေနတာမ်ိဳးလည္း ရွိပါတယ္။ ဒါကိုေတာ့ Masked Hypertension လို႔ ေခၚပါတယ္။

>>    ေသြးတိုးေစေသာ အေၾကာင္းအရင္းမ်ား

          White Coat Hypertension ဆိုတာက ယာယီေသြးတိုးတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ တစ္ခါတစ္ရံမွသာ ေသြးတိုးတယ္ဆိုရင္ ျပႆနာမဟုတ္ေပမယ့္လည္း ဆရာဝန္အခ်ိဳ႕ကေတာ့ ဒီေသြးတိုးျခင္းက အမွန္တကယ္ ေသြးတိုးေရာဂါရဲ႕ေရွ႕ေျပးျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ေလ့လာမႈတစ္ခုအရ White Coat Hypertension ရွိသူေတြက ေလျဖတ္ျခင္း၊ ႏွလံုးတိုက္ခိုက္ခံရျခင္း၊ ႏွလံုးပ်က္စီးျခင္းနဲ႔ အျခားႏွလံုးေသြးေၾကာေရာဂါေတြ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် မ်ားတယ္လို႔ ေတြ႕ရွိထားပါတယ္။

          ေနာက္ေလ့လာမႈတစ္ခုကေတာ့ ႏွလံုးေရာဂါေၾကာင့္ ေသရတဲ့ျဖစ္ရပ္ အမ်ားစုက White Coat Hypertension နဲ႔ ဆက္စပ္ေနတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါေတြေၾကာင့္ပဲ ေသြးတိုးတဲ့အခါမွာ ေသြးတိုးရတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းကို သိေအာင္လုပ္ၿပီး ေရာဂါေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။

>>    အျခားအေၾကာင္းအရင္းမ်ား

          Duty Coat ဝတ္္ထားတဲ့ဆရာဝန္ေတြနဲ႔ ေတြ႕ရမွာ စိုးရိမ္ထိတ္လန္႔လို႔ ေသြးတိုးတာက တစ္ခါတေလမွ ျဖစ္တတ္တာပါ။ တခ်ိဳ႕လူေတြက စိတ္ဖိစီးမႈေတြ၊ အေရးေပၚအေျခအေနေတြကို ႀကံဳေတြ႕ရတဲ့အခါ၊ ေသြးက်ေဆး ပံုမွန္မေသာက္တဲ့အခါ၊ ဆားဓာတ္မ်ားတဲ့ အစားအစာေတြ စားတဲ့အခါနဲ႔ ကဖင္း စားသံုးမႈ မ်ားတဲ့အခါေတြမွာလည္း ယာယီေသြးတိုးတတ္ပါတယ္။

          ဒီေသြးတိုးတာေတြက ခဏတာပဲ ဆိုေပမယ့္လည္း ႏွလံုးကိုဒဏ္ျဖစ္ၿပီး ပ်က္စီးေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလို ခဏခဏေသြးတိုးတာ ၾကာလာရင္ ႏွလံုးထိခိုက္ပ်က္စီးမႈေတြကို ပိုၿပီးျပင္းထန္လာေစႏိုင္ပါတယ္။

>>    White Coat Syndrome ကို ဘယ္လိုေက်ာ္လႊားၾကမလဲ?

          တခ်ိဳ႕လူေတြက ေသြးေပါင္တိုင္းတဲ့အခါမွာ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ တက္ေနမွာစိုးတဲ့စိတ္ ျဖစ္ၿပီးေတာ့ ေဆးခန္းသြားလို႔ ေသြးေပါင္တိုင္းတဲ့အခ်ိန္လည္းေရာက္ေရာ ေသြးတိုးေနတတ္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ အမွန္ကို ရရွိဖို႔အတြက္ ေသြးေပါင္မတိုင္းမီမွာ ဒီအခ်က္ေလးေတြကို သတိထားေပးပါ။

●        စိတ္ကို ေလွ်ာ့ခ်ထားပါ။

●        ေသြးေပါင္တိုင္းမယ့္အခ်ိန္မွာ စိတ္လႈပ္ရွားေနတယ္၊ စိုးရိမ္ပူပန္ေနတယ္ဆိုရင္ ဆရာဝန္ (သို႔) သူနာျပဳကို ခဏေလာက္ ေစာင့္ေပးဖို႔ ေျပာပါ။

●        တျခားတစ္ေနရာကို ေရႊ႕ပါ။

●        တစ္ခါတေလမွာ ဆရာဝန္ရဲ႕ အခန္းေရွ႕နားေလးက လူနာေတြ၊ ဝန္ထမ္းေတြနဲ႔ ျပည့္ၾကပ္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ မွန္ကန္တဲ့ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ကို ရရွိဖုိ႔အတြက္ တိတ္ဆိတ္တဲ့ေနရာကို ေရႊ႕ၿပီး ခ်ိန္လုိ႔ရမလားဆိုတာကို ေျပာၾကည့္ပါ။

●        စိတ္ဖိစီးမႈကို ေလ်ာ့က်ေစမယ့္နည္းလမ္းေတြကို က်င့္သံုးၾကည့္ပါ။

●        စိတ္ဖိစီးမႈေတြ ႀကံဳရတဲ့အခ်ိန္ (သို႔) စိတ္လႈပ္ရွားမႈေတြ ျဖစ္တဲ့အခ်ိန္မွာ စိတ္ေျပေလ်ာ့ၿပီး တည္ၿငိမ္ေစမယ့္ နည္းလမ္းတစ္နည္းကို ရွာထားပါ။ ဥပမာ - အသက္ျပင္းျပင္း ႐ွဴသြင္းၿပီးေတာ့ ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ျပန္႐ွဴထုတ္တာမ်ိဳးကို ေသြးေပါင္မတိုင္းခင္ လုပ္ၾကည့္ပါ။

●        စကားစျမည္ ေျပာဆိုျခင္း - တခ်ိဳ႕လူေတြက ေသြးေပါင္တိုင္းခ်ိန္မွာ စကားေျပာေနျခင္းက ဒီေပၚကို စိတ္မေရာက္ေတာ့ဘဲနဲ႔ ပိုမွန္တဲ့အေျဖကို ရေစႏိုင္သလို တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ဘာမွမေျပာဘဲနဲ႔ ၿငိမ္ၿငိမ္ေလး ထိုင္ေနတာက ပိုၿပီးစိတ္ကို သက္ေသာင့္သက္သာ ျဖစ္ေစပါတယ္။ ဒီေတာ့ ကိုယ္နဲ႔ ဘယ္လိုနည္းလမ္းနဲ႔ ကိုက္ညီလဲဆိုတာကို ရွာၾကည့္ပါ။

>>    ေသြးတိုးကို ဘယ္လိုေရာဂါ သတ္မွတ္ၾကမလဲ?

          ေသြးေပါင္ခ်ိန္ တိုင္းလိုက္လို႔ ေသြးတိုးေနတယ္ဆိုရင္ ဆရာဝန္က ရက္သတၱပတ္ (သို႔) လအနည္းငယ္ၾကာေအာင္ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ခိုင္းၿပီး ေစာင့္ၾကည့္ပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း White Coat Hypertension ရွိေနႏိုင္ပါေသးတယ္။ ဒီေတာ့ White Coat လား၊ တကယ္ေသြးတိုးတာလား ဆိုတာကို ေသခ်ာဖို႔အတြက္ အိမ္မွာ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ဖို႔ ေျပာပါလိမ့္မယ္။

>>    ကုထံုးမ်ား

          စိတ္ကို ေလွ်ာ့ခ်ၿပီးခ်ိန္မွာေတာင္မွ ေသြးေပါင္က တက္ေနေသးတယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ဆရာဝန္နဲ႔ ေသခ်ာေဆြးေႏြးဖို႔ လိုပါတယ္။ အမ်ားစုကေတာ့ တစ္ခါေသြးေပါင္တက္႐ံုနဲ႔ ေသြးတိုးလို႔ မသတ္မွတ္ပါဘူး။ ဒီလို တစ္ႀကိိမ္ တိုင္းတာ ေသြးတက္႐ံုနဲ႔ ေသြးက်ေဆး ေပးလိုက္မယ္ဆိုရင္ ေသြးေပါင္က်ျခင္း အပါအဝင္ အျခားဆိုးက်ိဳးေတြကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ေစာင့္ၾကည့္ၿပီးေတာ့ ေသြး တကယ္တိုးတယ္ဆိုမွသာ ေသြးက်ေဆးေသာက္ဖို႔ ၫႊန္ၾကားပါလိမ့္မယ္။

>>    သိမွတ္စရာအခ်က္မ်ား

          ဆရာဝန္ဆီ သြားျပတဲ့အခ်ိန္မွာ ယာယီေသြးေပါင္တက္တာမ်ိဳး ျဖစ္တတ္ၿပီး ဒါက ျပႆနာႀကီးႀကီး မဟုတ္ေပမယ့္လည္း ေစာင့္ၾကည့္ဖို႔ေတာ့ လိုပါတယ္။

          ေဆးခန္းမွာေရာ အျခားအေျခအေနေတြမွာပါ ဒီလိုမ်ိဳး ယာယီေသြးတိုးတာ ၾကာလာၿပီဆိုရင္ ႏွလံုးကို ထိခုိက္ေစႏိုင္ၿပီးေတာ့ အျခားျပင္းထန္တဲ့အေျခအေနေတြ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ကို တက္လာေစပါတယ္။ ဒီေတာ့ ကိုယ့္ရဲ႕ေသြးေပါင္ခ်ိန္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စိုးရိမ္ပူပန္တယ္ဆိုရင္ ဆရာဝန္နဲ႔ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးၿပီးေတာ့ အေကာင္းဆံုး ကုသနည္းကို ေရြးခ်ယ္ႏုိင္ပါတယ္။

Dr. Mya Myo Myo Swe