“လိင္မွတစ္ဆင့္ ကူးစက္ေသာ ေရာဂါမ်ား”

“လိင္မွတစ္ဆင့္ ကူးစက္ေသာ ေရာဂါမ်ား”

ဒီတစ္ပတ္မွာေတာ့ ေညးတို႕သိထားသင့္တဲ့ ကာလသားေရာဂါေတြအေၾကာင္းကို ေျပာျပေပးခ်င္ပါတယ္။ မၾကာခဏလည္း လာလာေမးၾကတယ္၊ ကၽြန္ေတာ့္လိင္တံမွာ ဘာျဖစ္လို႕၊ ဘယ္လုိအရည္ေတြ ထြက္လုိ႕ စသျဖင့္ေပါ့။ အဲဒီလုိလာေမးတဲ့ ညီငယ္အားလံုးဟာလည္း အကာအကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံမိခဲ့ၾကတာကို ေတြ႕ရတယ္။ အေၾကာင္းေၾကာင္းေတြေၾကာင့္ေပါ့၊ ေကာင္မေလးက လန္းေတာ့ မရွိေလာက္ဘူးထင္လို႕ တုိ႕၊ တအားစိတ္ေတြ ျပင္းျပေနလို႕ တို႕၊ ကြန္ဒံုးအဆင္သင့္မပါလို႕၊ မသံုးတတ္လို႕ ေပါက္သြားလို႕ တို႕ စတဲ့ အေၾကာင္းရင္းမ်ိဳးစံုနဲ႕ ဒီလိုဆက္ဆံမိသြားတတ္တယ္။ ဘယ္လိုအေၾကာင္းရင္းေၾကာင့္ပဲျဖစ္ျဖစ္ ေသခ်ာတာကေတာ့ ေရာဂါပုိး ကူးစက္သြားႏုိင္တယ္ ဆုိတာပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ေညးတုိ႕အေနနဲ႕ အႏၱရာယ္ကင္းတဲ့ လိင္ဆက္ဆံမႈျဖစ္ေအာင္ ဒီေဆာင္းပါးေလးကတစ္ဆင့္ ေျပာျပလိုပါတယ္။

၁။ လိင္ကတစ္ဆင့္ ကူးစက္တဲ့ေရာဂါေတြဆုိတာ ဘာေတြလဲ

HIV ပုိး၊ အသည္းေရာင္အသား၀ါ ဘီပုိး၊ စီပိုး၊ ဂႏုိ၊ ဆီးပူေညာင္းက်၊ ဆစ္ဖလစ္၊ လိင္အဂၤါေရယုန္၊ လိင္အဂၤါၾကြက္ႏုိ႕ စတဲ့ ေရာဂါေတြကို ေျပာတာပါ။ အဲဒီေရာဂါေတြက ေသြးနဲ႕ထိေတြ႕ရင္း ကူးတာ၊ ကုိယ္၀န္ေဆာင္မိခင္ကေန သေႏၶသားဆီ ကူးတာေတြ ရွိေပမယ့္ မ်ားေသာအားျဖင့္ေတာ့ အကာအကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံရာကတစ္ဆင့္ ကူးစက္တယ္။ ဒါေၾကာင့္မုိ႕ လိင္မႈကိစၥ ဆင္ျခင္ေစာင့္ထိန္းတာ၊ တကယ္လို႕ အေၾကာင္းေၾကာင့္ ေပ်ာ္မိပါးမိမယ္ဆုိလည္း ကြန္ဒံုးသံုးတာမ်ိဳး လုပ္ဖုိ႕လိုမယ္။

၂။ ဘယ္လိုလကၡဏာေတြ ျပတတ္လဲ

လိင္အဂၤါ အနာေပါက္ျခင္း
လိင္တံထိ္ပ္မွ ျပည္ထြက္ျခင္း၊ အျဖဴရည္က်ျခင္း
ဆီးသြားလွ်င္ နာက်င္ျခင္း
ၾကြက္ႏုိ႕ေပါက္ျခင္း
ေပါင္ၿခံအၾကိတ္ထြက္ျခင္း စတဲ့ပံုစံေတြနဲ႕ ျပတတ္တယ္၊ ေယာက်ာ္းေလးေတြမွာဆုိရင္ေပါ့။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ညီေလးတို႕ေယာက်ာ္းေတြမွာက ပိုးကူးစက္ခံလိုက္ရရင္ ေရာဂါလကၡဏာ ျပတာမ်ားတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျဖစ္လာရင္ အျမန္ဆံုးကုသမႈ ခံယူလိုက္ဖုိ႕ေတာ့ လိုမယ္။
၃။ ဘယ္ေနရာေတြမွာ ကုသလို႕ရသလဲ

ျမိဳ႕နယ္ေဆးရံုေတြမွာ ကာလသားေရာဂါ တုိက္ဖ်က္ေရးဌာနေတြ ရွိသလို NGO ေဆးခန္းေတြလည္း ရွိပါတယ္။ အဲဒီမွာ သြားေရာက္ကုသမႈ ခံယူလုိ႔ရပါတယ္။ ပိုးသတ္ေဆးေပးမယ္၊ လိုအပ္ရင္ ညီေလးတို႕ေကာင္မေလးကိုပါ ကုဖို႕လိုေကာင္းလိုလိမ့္မယ္။ ဘာလုိ႕ဆုိေတာ့ ညီတို႕ဆီမွာ ကူးလာရင္ သူတို႕ဆီလည္း ေရာက္သြားမွာပဲ၊ အတူေနျဖစ္ၾကတယ္ဆုိရင္ေပါ့၊ မ်ားေသာအားျဖင့္ မိန္းကေလးေတြဆီမွာ ကာလသားပိုးကူးစက္ခံရတဲ့ အဓိကအေၾကာင္းက သူတို႕ေကာင္ေလးေတြ၊ အိမ္ေထာင္ဖက္ေတြဆီကပဲ။ ေဆးကုသမႈအျပင္ ကြန္ဒံုးေတြလည္း ေပးမယ္၊ သံုးပံုသံုးနည္း မသိရင္လည္း သင္ေပးတယ္၊ လိုအပ္ရင္ ေသြးစစ္ေပးတယ္၊ ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးမႈေတြလည္း လုပ္ေပးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မုိ႕ ေဆးျမီးတုိေတြေသာက္၊ ဟိုလူ႕ေမး ဒီလူ႕ေမး လုပ္ေနမယ့္အစား စနစ္တက် ကုေပးႏုိင္တဲ့ေနရာေတြမွာ သြားျပတာ ပုိေကာင္းပါတယ္။

၄။ ကုလို႕မရတဲ့ေရာဂါ (သုိ႕မဟုတ္) ေအအိုင္ဒီအက္စ္

လိင္ကတစ္ဆင့္ ကူးစက္တဲ့ ေရာဂါေတြကို အဓိကအားျဖင့္ ႏွစ္မ်ိဳးျပန္ခြဲလို႕ရေသးတယ္။ ကုလို႔ရတဲ့ ေရာဂါနဲ႕ ကုလို႕မရတဲ့ ေရာဂါ။ ကုလုိ႔မရဘူးဆုိတာကေတာ့ HIV ပုိးကုိ ေျပာတာပါ။ ဒီပုိးကုိ ထိန္းထားလို႔ရတဲ့ေဆးေတြ ေပၚေနျပီ၊ ဒီပုိးကူးစက္ခံလုိက္ရလည္း လူ႕သက္တမ္းေစ့ ေနလုိ႕ရေနျပီ ဆုိေပမယ့္ အရွင္းေပ်ာက္ေအာင္ေတာ့ ကုလို႔မရေသးပါဘူး။

ပိုး၀င္သြားရင္ ဒီပုိးက လူခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ခုခံအားစနစ္ကုိ တုိက္ဖ်က္ပါတယ္။ ဒီအခါ လူက တျဖည္းျဖည္း ခုခံအားက်ဆင္းလာမယ္။ ခဏခဏဖ်ားမယ္၊ ၀မ္းေလွ်ာမယ္၊ ပိန္သြားမယ္၊ အစားအေသာက္ ပ်က္လာမယ္၊ ဒီလုိလကၡဏာေတြ ေပၚလာမယ္။ ဒါဆိုရင္ေတာ့ AIDS အဆင့္ကို ေရာက္ေနျပီလို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။

အဲဒီအဆင့္ မေရာက္ခင္ သိဖုိ႔ကေတာ့ တစ္နည္းပဲရွိပါတယ္။ အဲဒါ ေသြးစစ္ေဆးျခင္းပါ။ ေသြးစစ္တာနဲ႕ ပတ္သက္လို႔ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား မသိၾကေသးတာတစ္ခုကေတာ့ စိတ္အပူလြန္ျပီး ခ်က္ခ်င္းေသြးစစ္ၾကတာပါပဲ။ HIV ပုိးကုိ စစ္လုိ႔ မေပၚႏုိင္ေသးတဲ့အခ်ိန္မွာ သြားစစ္ေတာ့ ပုိးမရွိဘူးဆိုတဲ့ အေျဖမ်ိဳးပဲ ရမွာေပါ့။ ဒါက တကယ္မကူးစက္သြားတာလည္း ျဖစ္ႏုိင္သလို၊ ကူးစက္ခံလုိက္ရျပီး မေပၚေသးတာလည္း ျဖစ္ႏုိ္င္ပါတယ္။ မကူးစက္သြားရင္က ျပႆနာမရွိေပမယ့္ ကူးစက္ခံလုိက္ရျပီး မေပၚေသးတာကုိ မရွိဘူးလို႔ အထင္မွားသြားရင္ေတာ့ ျပႆနာၾကီးပါတယ္။ ကုိယ့္ဆီကေန တျခားလူေတြဆီ ေသြးကတစ္ဆင့္၊ လိင္ဆက္ဆံရာကတစ္ဆင့္ ကူးစက္သြားႏုိင္လုိ႔ပါ။ ဒါေၾကာင့္မို႕ အကာအကြယ္မဲ့ ဆက္ဆံျပီး အနည္းဆံုး(၃)လၾကာေတာ့မွ ေသြးစစ္ေဆးၾကည္႕သင့္ပါတယ္။

စစ္ေဆးတဲ့အခါမွာ ကၽြမ္းက်င္သူနဲ႕ ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးမႈ ခံယူျပီးမွ စစ္ႏုိင္တယ္ဆုိ အေကာင္းဆံုးပါပဲ။ ေကာင္းေကာင္းေဆြးေႏြးမႈ မခံယူဘဲ ေသြးစစ္လုိက္ရင္ ပုိးတကယ္ရွိေနတာ သိလုိက္ရတဲ့အခါ တအားစိတ္ဓါတ္က်သြားႏုိင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေဆြးေႏြးမႈခံယူျပီးမွ စစ္ေဆးပါ။ တကယ္လို႔ ပိုးမရွိပါဘူးလို႔ အေျဖထြက္ရင္လည္း ေဆြးေႏြးမႈလုပ္ထားတဲ့သူက ေနာက္တစ္ခါ ဒီလိုမျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လိုေရွာင္ၾကဥ္ရမလဲ သိသြားတယ္၊ အျပဳအမူေတြ ေျပာင္းလဲႏုိင္သြားမယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႕ စစ္ေဆးမႈမျပဳခင္ စနစ္တက် ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးမႈခံယူဖို႔ သိပ္အေရးၾကီးပါတယ္။

၅။ ဒီေရာဂါေတြ မကူးေအာင္ ဘယ္လိုကာကြယ္မလဲ

ဒီအပိုင္းကေတာ့ ညီေလးတုိ႕ကုိ အသိေစခ်င္ဆံုးအပုိင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ျဖစ္မွကုမယ့္အစား မျဖစ္ခင္ကတည္းက ကာကြယ္ႏုိင္ရင္ သိပ္ေကာင္းတာေပါ့။ တကယ္ဆို ျဖစ္လာရင္ ညီတုိ႕လည္း ေဆးမကုခ်င္ပါဘူး၊ ဘာလို႕ဆုိေတာ့ ရွက္တာကုိး။ အဲဒီေတာ့ ေနာက္ဆက္တြဲျပႆနာေတြ တက္လာတယ္၊ ကုိယ့္မိန္းကေလး၊ ကုိယ့္အိမ္ေထာင္ဖက္ဆီလည္း ကူးသြားမယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေသခ်ာေလး စနစ္တက် ကာကြယ္ေစခ်င္ပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ ဒီေရာဂါေတြ ကူးစက္မခံရေအာင္ အေကာင္းဆံုးကာကြယ္ေပးႏုိင္တဲ့ နည္းလမ္းက လိင္ကိစၥေတြ မလုပ္ဖုိ႕ပါ။ အထူးသျဖင့္ ျပည္႕တန္ဆာေတြနဲ႕ ေပ်ာ္ပါးမိတာမ်ိဳး မလုပ္ရင္ ဒီေရာဂါေတြလည္း မကူးႏုိင္ေတာ့ပါဘူး။

ဒါေပမယ့္လည္း ခက္ေတာ့ခက္တာေပါ့ေလ။ အရြယ္ေရာက္လာရင္ လိင္ကိစၥ ဆုိတာက ရွိလာတာကိုး။ အဲဒီလို ရွိလာမယ္ဆုိရင္ အကာအကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံမႈ ဘယ္ေတာ့မွ မလုပ္မိဖို႕ေတာ့ သတိထားရပါလိမ့္မယ္။ လိင္ဆက္ဆံတဲ့အခါတုိင္း၊ ဘယ္သူနဲ႕ပဲျဖစ္ပါေစ၊ ဘယ္ေလာက္လန္းေန လွေနပါေစ၊ ကြန္ဒံုးသံုးပါ။

ကုိယ္က ဒီလုိမထင္ရင္ မထင္သလို ျဖစ္သြားတတ္တယ္ဆုိ ပုိလို႕ေတာင္ အိတ္ထဲမွာ ေဆာင္ထားသင့္တယ္။ ဒါကုိ ၀ယ္ရမွာလည္း မရွက္နဲ႕။ ပုထုဇဥ္လူသားမွန္ရင္ လိင္ကိစၥ ဆုိတာရွိတယ္။ ဒီေတာ့ မရွက္နဲ႕။ ကုိယ့္က်န္းမာေရးအတြက္ ၀ယ္ရတယ္လုိ႕ သေဘာထား။ မိန္းကေလးေတြ လစဥ္သံုးပစၥည္း ၀ယ္သလိုေပါ့ကြာ။ ရွက္လြန္းသပ ဆုိလည္း အြန္လိုင္းကေန လွမ္းမွာ၀ယ္။

ဒီကြန္ဒံုးက ဘယ္ေလာက္ေတာင္ အက်ိဳးေက်းဇူးရွိလဲဆုိ လိင္ကတစ္ဆင့္ ကူးစက္တဲ့ ေရာဂါေတြကုိ ကာကြယ္ေပးတဲ့အျပင္ ကုိယ္၀န္ရမွာကုိလည္း စုိးရိမ္စရာ မလိုဘူး။ ဒါေၾကာင့္ အျပင္က မိန္းကေလးနဲ႕ ေနမိလည္း သံုး။ ကုိယ့္ေကာင္မေလးနဲ႕မ်ား ေနျဖစ္ခဲ့ရင္လည္း သံုး။ လိင္ဆက္ဆံတုိင္းမွာ သံုး။ အဲဒါ အေကာင္းဆံုးပဲ။ အသံုးျပဳရတာလည္း လြယ္လြယ္ေလး။ အဓိက မွတ္ဖုိ႕ကေတာ့ စျပီး အတူေနကတည္းက စြပ္၊ ျပီးခါနီးမွ စြပ္မယ္မလုပ္နဲ႕။ ေနာက္ စိတ္အပူလြန္ျပီးလည္း ႏွစ္ထပ္မစြပ္နဲ႕။ အဲဒါက ကြန္ဒံုးပိုေပါက္တတ္တယ္။

အဲဒီလို အကာအကြယ္သံုးပါဆုိ ေညးတို႕မွာလည္း အခက္အခဲေလးေတြ ရွိတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလမွာ ဘယ္လုိၾကံဳရႏုိင္လဲဆုိ စိတ္က တအားျပင္းထန္ေနျပီ၊ မိန္းကေလးကလည္း ရွိေနတယ္၊ ဒီကြန္ဒံုးသာ မရွိတာ။ ညကလည္း ညဖက္၊ ၀ယ္လုိ႕မရေတာ့ဘူး။ ဘယ္လုိလုပ္ရမလဲ။ အစ္ကုိေျပာျပီးသား။ တစ္ခါတည္းပါ လို႕ ဘယ္ေတာ့မွ မေတြးလိုက္နဲ႕။ စိတ္ကလည္း တအားျပင္းထန္ေနတယ္ဆို ထုိးသြင္းဆက္ဆံျခင္း မဟုတ္တဲ့ တျခားနည္းေတြရွိတယ္။ လက္နဲ႕လုပ္တာ၊ ရင္သားနဲ႕လုပ္တာ၊ ဒီနည္းေတြနဲ႕ အစားထုိးထြက္ေပါက္ေပးလိုက္။

ေနာက္တစ္ခု ညီေလးတို႕အမ်ားစု ေျပာတတ္တာ ရွိေသး။ ဘာတ့ဲ အလႊာပါးေပမယ့္ ကမာၻျခားသတဲ့။ ပုိးမကူးစက္ေအာင္ တစ္ေယာက္နဲ႕တစ္ေယာက္ မထိေတြ႕ဖုိ႕ ၾကားခံအေနနဲ႕ သံုးရတာမို႕ တုိက္ရုိက္ေတာ့ ထိေတြ႕ေနမွာမဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ ကိုယ္ေရာ ကုိယ့္အေဖာ္အတြက္ပါ ေက်နပ္မႈကို အျပည္႕အ၀ရလိမ့္မယ္။ ေနာက္ပုိင္း ကြန္ဒံုးေတြဆုိ ေတာ္ေတာ္ေလးကိုမွ ပါးလာျပီမုိ႕ ေက်နပ္မႈကို ဘာမွမထိခုိက္ေတာ့ဘူးလုိ႕ေတာင္ ဆုိလာၾကပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္မို႕ အႏွစ္ျပန္ခ်ဳပ္ရရင္ လိင္ကတစ္ဆင့္ ကူးစက္တဲ့ေရာဂါေတြဟာ အေတာ္ေလး ေတြ႕ရမ်ားေနသလို၊ ေနာက္ဆက္တြဲျပႆနာလည္း ၾကီးပါတယ္။ ဒီအတြက္ မျဖစ္ခင္ ၾကိဳတင္ကာကြယ္ျခင္းသည္သာ အေကာင္းဆံုးပါ။ ကာကြယ္ဖုိ႕ကေတာ့ နံပါတ္တစ္ လိင္မႈကိစၥကို ေစာင့္ထိန္းပါ၊ နံပါတ္ႏွစ္ ဆက္ဆံမိတုိင္း ကြန္ဒံုးသံုးပါ၊ နံပါတ္သံုး မေတာ္တဆ အကာအကြယ္မဲ့ ဆက္ဆံမိခဲ့ရင္လည္း ေဆးကုသမႈ ခံယူပါ၊ ေသြးစစ္ေဆးပါ။

ေဒါက္တာ ျဖိဳးသီဟ

၉.၂.၂၀၁၈