အေရးေပၚသေႏၶတား ေဆးကဒ္ အေၾကာင္း (Emergency contraceptive pill)
၁။ အဲဒါ ဘာလဲ
မေတာ္တဆ အကာအကြယ္မဲ့ အတူေနမိၿပီးသြားတဲ့အခ်ိန္မွာ ေသာက္ရတဲ့ ေဆးကဒ္ၿဖစ္ပါတယ္။ ပရုိဂ်က္စတင္ ေဟာ္မုန္းတစ္မ်ိဳးတည္းသာ ပါ၀င္ပါတယ္။ (ႏွစ္မ်ိဳးပါတဲ့ ေဆးကဒ္လည္း ရွိပါေသးတယ္၊ ဒါေပမယ့္ အသံုးမ်ားတာက တစ္မ်ိဳးပါေဆးကဒ္ေတြ ၿဖစ္ပါတယ္) တခ်ိဳ႕ေဆးကဒ္ေတြက ေဆးလံုးႏွစ္လံုးပါ၀င္ၿပီး ခုေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ေဆးလံုးတစ္လံုးတည္း ပါ၀င္တဲ့ေဆးေတြလည္း ရွိေနပါၿပီ။
၂။ အလုပ္လုပ္ပံု
ကုိယ္၀န္ရတယ္ဆုိတာ အမ်ိဳးသမီးခႏၶာကိုယ္ထဲက မမ်ိဳးဥနဲ႔ အမ်ိဳးသားဆီက သုက္ပုိးနဲ႔ ေပါင္းစပ္မိတဲ့အခါ ၿဖစ္လာတာပါ။ ဒီေဆးကေတာ့ အမ်ိဳးသမီးရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ မမ်ိဳးဥမေၾကြေအာင္ လုပ္ေပးႏုိင္သလုိ၊ ေၾကြတာကိုလည္း ေႏွးေကြးေစပါတယ္။ ဒီနည္းလမ္းနဲ႔ ကိုယ္၀န္မရေအာင္ တားေပးပါတယ္။
၃။ ဘယ္လိုအသံုးၿပဳရတာလဲ
ဒီေဆးကို အကာအကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံၿပီး နာရီ ၁၂၀ (၅ရက္) အတြင္း ေသာက္ဖုိ႔ လိုပါတယ္။ နာရီ ၁၂၀ ဆုိေပမယ့္ ေစာေစာေသာက္ေလ ေကာင္းေလပါပဲ။
အရင္ကေတာ့ ေဆးလံုးႏွစ္လံုးပါတဲ့ ေဆးကဒ္ေတြဆုိ ပထမတစ္လံုးေသာက္၊ ၁၂ နာရီၿခားၿပီးမွ ေနာက္တစ္လံုးထပ္ေသာက္ခုိင္းပါတယ္။ ခုေနာက္ပုိင္းမွာေတာ့ ႏွစ္လံုးစလံုးကို တစ္ၿပိဳင္တည္း ေသာက္ခုိင္းပါတယ္။ ဒီေတာ့ ဒုတိယတစ္လံုးေသာက္ဖုိ႔ ေမ့သြားတယ္ဆုိတာမ်ိဳး မရွိေတာ့ဘူးေပါ့။
ေဟာ္မုန္းပမာဏမ်ားတာမို႔ အန္တတ္ပါတယ္။ ေဆးေသာက္ၿပီး ၂နာရီအတြင္း အန္ထြက္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ ထပ္ေသာက္ရပါမယ္။ အဲဒါကုိမွ ထပ္အန္ေနတယ္ဆုိရင္ အအန္ေပ်ာက္ေဆးနဲ႔တြဲၿပီး ေသာက္လုိ႔ရပါတယ္။
၄။ ထိေရာက္မႈ
ပံုမွန္အသံုးၿပဳလို႔ရတဲ့ သားဆက္ၿခားနည္း မဟုတ္တာေၾကာင့္ အသံုးၿပဳၿပီး တစ္ႏွစ္အတြင္း အမ်ိဳးသမီးဘယ္ႏွေယာက္ ကုိယ္၀န္ရႏုိင္တယ္ ဆုိတာမ်ိဳး ေၿပာလုိ႔မရပါဘူး။ ေၿပာလု႔ိရႏုိင္တာကေတာ့ ကုိယ္၀န္ရႏုိင္တဲ့ရက္ေတြမွာ ဆက္ဆံမိတဲ့ အမ်ိဳးသမီးအေယာက္(၁၀၀)မွာ ဒီေဆးကုိ မေသာက္ဘူးဆုိရင္ (၈)ေယာက္ ကုိယ္၀န္ရႏုိင္ၿပီးေတာ့ ေသာက္လိုက္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ (၁)ေယာက္ပဲ ကုိယ္၀န္ရႏုိင္ပါတယ္။
(၁၀၀)မွာ (၁)ေယာက္ဆုိေတာ့ ရုတ္တရက္ၾကည္႔လိုက္ရင္ ထိေရာက္မႈေကာင္းတယ္ ထင္ရေပမယ့္ တၿခားေသာ ေသာက္ေဆး၊ ထုိးေဆး၊ ပစၥည္းထည္႔တာတုိ႔လို သားဆက္ၿခားနည္းေတြနဲ႔ ယွဥ္လိုက္ရင္ေတာ့ ထိေရာက္မႈနည္းတာကို ေတြ႔ရ႔ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ဒီနည္းလမ္းကို ပံုမွန္သားဆက္ၿခားနည္းတစ္ခုအေနနဲ႔ အသံုးမၿပဳသင့္တာပဲ ၿဖစ္ပါတယ္။
၅။ အားသာခ်က္ေတြက ဘာေတြလဲ
– အကာအကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံမႈေတြမွာ သံုးလို႔ရတယ္။ ဥပမာ အဓမၼၿပဳက်င့္ခံရတဲ့အခါ၊ အိမ္ေထာင္သည္ေတြ ဘာသားဆက္ၿခားနည္းမွ မသံုးရေသးခ်ိိန္မွာ အတူေနမိတာ၊ ကြန္ဒံုးသံုးရက္နဲ႔ ေပါက္ၿပဲသြားတာ၊ သုက္ရည္ကို အၿပင္မွာ စြန္႔ထုတ္ဖုိ႔ ေနာက္က်သြားတာ၊ ေနာက္ၿပီး ခ်စ္သူရည္းစားေတြ မေတာ္တဆ ခ်စ္နယ္ကၽြံမိတာမ်ိဳးေတြမွာ သံုးလို႔ရပါတယ္။
– မတည့္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးရယ္လို႔ မရွိဘဲ ဘယ္သူမဆုိ အသံုးၿပဳလို႔ ရပါတယ္။
၆။ အားနည္းခ်က္ေတြက ဘာေတြလဲ
– အတူမေနခင္ ၾကိဳတင္အသံုးၿပဳၿပီး ကာကြယ္ထားလို႔ မရပါဘူး။ အတူေနၿပီးသြားမွသာ ေသာက္လုိ႔ရတယ္။
– တၿခားသားဆက္ၿခားနည္းေတြနဲ႔ ယွဥ္ရင္ ထိေရာက္မႈနည္းတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပံုမွန္သားဆက္ၿခားနည္းအေနနဲ႔ စြဲသံုးလို႔မရဘူး။
– အဓမၼအက်င့္ခံလိုက္ရတယ္ဆုိရင္ လိင္ကတစ္ဆင့္ ကူးစက္တဲ့ေရာဂါေတြ ရႏုိင္ေခ် ရွိပါတယ္။ ဒီေဆးက အဲဒီေရာဂါေတြကုိေတာ့ ကာကြယ္ႏုိင္မယ္ မဟုတ္ပါဘူး။
၇။ ေဘးထြက္ဆုိးက်ိဳး ဘယ္လိုရွိလဲ
ေဆးေသာက္ၿပီးစ (၂)ရက္ေလာက္မွာ ေသြးနည္းနည္းဆင္းတာ၊ ပံုမွန္ရာသီေပၚရမယ့္ရက္ထက္ ေစာၿပီးေပၚတာ၊ ဒါမွမဟုတ္ ေနာက္က်သြားတာမ်ိဳးေတြ ၿဖစ္တတ္ပါတယ္။
ေနာက္ၿပီး ေဟာ္မုန္းပါတဲ့အတြက္ ေဟာ္မုန္းေၾကာင့္ၿဖစ္တဲ့ ေဘးထြက္ဆုိးက်ိဳးေတြ ခံစားရႏုိင္တယ္။ ေခါင္းမူးတာ၊ ဇက္ေၾကာတက္တာ၊ ပ်ိဳ႕အန္တာ၊ ရင္သားေတြတင္းၿပီး နာတာ၊ ဒါေတြၿဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။
၈။ မသံုးစြဲသင့္ေသာ အေၿခအေနမ်ား
ဒီေဆး မေသာက္သင့္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးရယ္လုိ႔ မရွိပါဘူး။ ဘယ္သူမဆုိ အသံုးၿပဳလုိ႔ ရပါတယ္။
၉။ လြဲမွားတဲ့ အယူအဆမ်ား
– (၅)ရက္အတြင္း ေသာက္လုိ႔ရတယ္ဆုိေပမယ့္ ေစာေစာေသာက္ေလ ေကာင္းေလပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ေဆးေသာက္ဖုိ႔ကို အခ်ိန္ဆြဲမေနသင့္ပါဘူး။
– တခ်ိဳ႕ကလည္း ေမးတတ္ၾကတယ္၊ ဒီေဆးကုိ တစ္လ ဘယ္ႏွၾကိမ္အမ်ားဆံုး သံုးလို႔ရသလဲ တဲ့။ ဒီေဆးဟာ အေရးေပၚအေၿခအေနအတြက္ပဲ အသံုးၿပဳရတာ ၿဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တစ္လ ဘယ္ႏွၾကိမ္အမ်ားဆံုးသံုးလုိ႔ရတယ္ ဆုိၿပီး တိတိက်က် ေၿပာထားတာ မရွိပါဘူး။ တကယ္လို႔ ကုိယ္က ဒီလိုခဏခဏအေရးေပၚေနမယ္၊ ဆုိလိုတာက အိမ္ေထာင္သည္ၿဖစ္ၿဖစ္၊ ဒါမွမဟုတ္ အိမ္ေထာင္ေတာ့မရွိေသးေပမယ့္ အိမ္ေထာင္သည္လိုပဲ ပံုမွန္ဆက္ဆံမႈရွိေနရင္ၿဖစ္ၿဖစ္ ဒီနည္းလမ္းကို အသံုးမၿပဳသင့္ဘဲ ဒီထက္ပုိစိတ္ခ်ရတဲ့ သားဆက္ၿခားနည္းတခုခုကို ပံုမွန္အသံုးၿပဳဖုိ႔ လိုပါတယ္။
၁၀။ Your life, your choice
ဒီေဆးကေတာ့ ပံုမွန္အသံုးၿပဳသင့္တဲ့ နည္းလမ္းမဟုတ္ဘဲ အေရးေပၚအေၿခအေနအတြက္သာ ရည္ရြယ္ထုတ္လုုပ္ထားတဲ့ ေဆးၿဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ အကာအကြယ္မဲ့ အတူေနမိလိုက္တဲ့အခါမ်ိဳးမွာ ကိုယ္၀န္ရမသြားေအာင္ ဒီေဆးကုိ အသံုးၿပဳလုိ႔ရၿပီး၊ ပံုမွန္ဆက္ဆံမႈရွိေနတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြကေတာ့ ဒီထက္ပုိစိတ္ခ်ရတဲ့ တၿခားသားဆက္ၿခားနည္းတခုခုကို အသံုးၿပဳဖုိ႔ လိုအပ္ပါမယ္။
ေဒါက္တာ ၿဖိဳးသီဟ
၄.၂.၂၀၁၇
၁။ အဲဒါ ဘာလဲ
မေတာ္တဆ အကာအကြယ္မဲ့ အတူေနမိၿပီးသြားတဲ့အခ်ိန္မွာ ေသာက္ရတဲ့ ေဆးကဒ္ၿဖစ္ပါတယ္။ ပရုိဂ်က္စတင္ ေဟာ္မုန္းတစ္မ်ိဳးတည္းသာ ပါ၀င္ပါတယ္။ (ႏွစ္မ်ိဳးပါတဲ့ ေဆးကဒ္လည္း ရွိပါေသးတယ္၊ ဒါေပမယ့္ အသံုးမ်ားတာက တစ္မ်ိဳးပါေဆးကဒ္ေတြ ၿဖစ္ပါတယ္) တခ်ိဳ႕ေဆးကဒ္ေတြက ေဆးလံုးႏွစ္လံုးပါ၀င္ၿပီး ခုေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ေဆးလံုးတစ္လံုးတည္း ပါ၀င္တဲ့ေဆးေတြလည္း ရွိေနပါၿပီ။
၂။ အလုပ္လုပ္ပံု
ကုိယ္၀န္ရတယ္ဆုိတာ အမ်ိဳးသမီးခႏၶာကိုယ္ထဲက မမ်ိဳးဥနဲ႔ အမ်ိဳးသားဆီက သုက္ပုိးနဲ႔ ေပါင္းစပ္မိတဲ့အခါ ၿဖစ္လာတာပါ။ ဒီေဆးကေတာ့ အမ်ိဳးသမီးရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ မမ်ိဳးဥမေၾကြေအာင္ လုပ္ေပးႏုိင္သလုိ၊ ေၾကြတာကိုလည္း ေႏွးေကြးေစပါတယ္။ ဒီနည္းလမ္းနဲ႔ ကိုယ္၀န္မရေအာင္ တားေပးပါတယ္။
၃။ ဘယ္လိုအသံုးၿပဳရတာလဲ
ဒီေဆးကို အကာအကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံၿပီး နာရီ ၁၂၀ (၅ရက္) အတြင္း ေသာက္ဖုိ႔ လိုပါတယ္။ နာရီ ၁၂၀ ဆုိေပမယ့္ ေစာေစာေသာက္ေလ ေကာင္းေလပါပဲ။
အရင္ကေတာ့ ေဆးလံုးႏွစ္လံုးပါတဲ့ ေဆးကဒ္ေတြဆုိ ပထမတစ္လံုးေသာက္၊ ၁၂ နာရီၿခားၿပီးမွ ေနာက္တစ္လံုးထပ္ေသာက္ခုိင္းပါတယ္။ ခုေနာက္ပုိင္းမွာေတာ့ ႏွစ္လံုးစလံုးကို တစ္ၿပိဳင္တည္း ေသာက္ခုိင္းပါတယ္။ ဒီေတာ့ ဒုတိယတစ္လံုးေသာက္ဖုိ႔ ေမ့သြားတယ္ဆုိတာမ်ိဳး မရွိေတာ့ဘူးေပါ့။
ေဟာ္မုန္းပမာဏမ်ားတာမို႔ အန္တတ္ပါတယ္။ ေဆးေသာက္ၿပီး ၂နာရီအတြင္း အန္ထြက္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ ထပ္ေသာက္ရပါမယ္။ အဲဒါကုိမွ ထပ္အန္ေနတယ္ဆုိရင္ အအန္ေပ်ာက္ေဆးနဲ႔တြဲၿပီး ေသာက္လုိ႔ရပါတယ္။
၄။ ထိေရာက္မႈ
ပံုမွန္အသံုးၿပဳလို႔ရတဲ့ သားဆက္ၿခားနည္း မဟုတ္တာေၾကာင့္ အသံုးၿပဳၿပီး တစ္ႏွစ္အတြင္း အမ်ိဳးသမီးဘယ္ႏွေယာက္ ကုိယ္၀န္ရႏုိင္တယ္ ဆုိတာမ်ိဳး ေၿပာလုိ႔မရပါဘူး။ ေၿပာလု႔ိရႏုိင္တာကေတာ့ ကုိယ္၀န္ရႏုိင္တဲ့ရက္ေတြမွာ ဆက္ဆံမိတဲ့ အမ်ိဳးသမီးအေယာက္(၁၀၀)မွာ ဒီေဆးကုိ မေသာက္ဘူးဆုိရင္ (၈)ေယာက္ ကုိယ္၀န္ရႏုိင္ၿပီးေတာ့ ေသာက္လိုက္မယ္ဆုိရင္ေတာ့ (၁)ေယာက္ပဲ ကုိယ္၀န္ရႏုိင္ပါတယ္။
(၁၀၀)မွာ (၁)ေယာက္ဆုိေတာ့ ရုတ္တရက္ၾကည္႔လိုက္ရင္ ထိေရာက္မႈေကာင္းတယ္ ထင္ရေပမယ့္ တၿခားေသာ ေသာက္ေဆး၊ ထုိးေဆး၊ ပစၥည္းထည္႔တာတုိ႔လို သားဆက္ၿခားနည္းေတြနဲ႔ ယွဥ္လိုက္ရင္ေတာ့ ထိေရာက္မႈနည္းတာကို ေတြ႔ရ႔ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ဒီနည္းလမ္းကို ပံုမွန္သားဆက္ၿခားနည္းတစ္ခုအေနနဲ႔ အသံုးမၿပဳသင့္တာပဲ ၿဖစ္ပါတယ္။
၅။ အားသာခ်က္ေတြက ဘာေတြလဲ
– အကာအကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံမႈေတြမွာ သံုးလို႔ရတယ္။ ဥပမာ အဓမၼၿပဳက်င့္ခံရတဲ့အခါ၊ အိမ္ေထာင္သည္ေတြ ဘာသားဆက္ၿခားနည္းမွ မသံုးရေသးခ်ိိန္မွာ အတူေနမိတာ၊ ကြန္ဒံုးသံုးရက္နဲ႔ ေပါက္ၿပဲသြားတာ၊ သုက္ရည္ကို အၿပင္မွာ စြန္႔ထုတ္ဖုိ႔ ေနာက္က်သြားတာ၊ ေနာက္ၿပီး ခ်စ္သူရည္းစားေတြ မေတာ္တဆ ခ်စ္နယ္ကၽြံမိတာမ်ိဳးေတြမွာ သံုးလို႔ရပါတယ္။
– မတည့္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးရယ္လို႔ မရွိဘဲ ဘယ္သူမဆုိ အသံုးၿပဳလို႔ ရပါတယ္။
၆။ အားနည္းခ်က္ေတြက ဘာေတြလဲ
– အတူမေနခင္ ၾကိဳတင္အသံုးၿပဳၿပီး ကာကြယ္ထားလို႔ မရပါဘူး။ အတူေနၿပီးသြားမွသာ ေသာက္လုိ႔ရတယ္။
– တၿခားသားဆက္ၿခားနည္းေတြနဲ႔ ယွဥ္ရင္ ထိေရာက္မႈနည္းတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပံုမွန္သားဆက္ၿခားနည္းအေနနဲ႔ စြဲသံုးလို႔မရဘူး။
– အဓမၼအက်င့္ခံလိုက္ရတယ္ဆုိရင္ လိင္ကတစ္ဆင့္ ကူးစက္တဲ့ေရာဂါေတြ ရႏုိင္ေခ် ရွိပါတယ္။ ဒီေဆးက အဲဒီေရာဂါေတြကုိေတာ့ ကာကြယ္ႏုိင္မယ္ မဟုတ္ပါဘူး။
၇။ ေဘးထြက္ဆုိးက်ိဳး ဘယ္လိုရွိလဲ
ေဆးေသာက္ၿပီးစ (၂)ရက္ေလာက္မွာ ေသြးနည္းနည္းဆင္းတာ၊ ပံုမွန္ရာသီေပၚရမယ့္ရက္ထက္ ေစာၿပီးေပၚတာ၊ ဒါမွမဟုတ္ ေနာက္က်သြားတာမ်ိဳးေတြ ၿဖစ္တတ္ပါတယ္။
ေနာက္ၿပီး ေဟာ္မုန္းပါတဲ့အတြက္ ေဟာ္မုန္းေၾကာင့္ၿဖစ္တဲ့ ေဘးထြက္ဆုိးက်ိဳးေတြ ခံစားရႏုိင္တယ္။ ေခါင္းမူးတာ၊ ဇက္ေၾကာတက္တာ၊ ပ်ိဳ႕အန္တာ၊ ရင္သားေတြတင္းၿပီး နာတာ၊ ဒါေတြၿဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။
၈။ မသံုးစြဲသင့္ေသာ အေၿခအေနမ်ား
ဒီေဆး မေသာက္သင့္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးရယ္လုိ႔ မရွိပါဘူး။ ဘယ္သူမဆုိ အသံုးၿပဳလုိ႔ ရပါတယ္။
၉။ လြဲမွားတဲ့ အယူအဆမ်ား
– (၅)ရက္အတြင္း ေသာက္လုိ႔ရတယ္ဆုိေပမယ့္ ေစာေစာေသာက္ေလ ေကာင္းေလပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ေဆးေသာက္ဖုိ႔ကို အခ်ိန္ဆြဲမေနသင့္ပါဘူး။
– တခ်ိဳ႕ကလည္း ေမးတတ္ၾကတယ္၊ ဒီေဆးကုိ တစ္လ ဘယ္ႏွၾကိမ္အမ်ားဆံုး သံုးလို႔ရသလဲ တဲ့။ ဒီေဆးဟာ အေရးေပၚအေၿခအေနအတြက္ပဲ အသံုးၿပဳရတာ ၿဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တစ္လ ဘယ္ႏွၾကိမ္အမ်ားဆံုးသံုးလုိ႔ရတယ္ ဆုိၿပီး တိတိက်က် ေၿပာထားတာ မရွိပါဘူး။ တကယ္လို႔ ကုိယ္က ဒီလိုခဏခဏအေရးေပၚေနမယ္၊ ဆုိလိုတာက အိမ္ေထာင္သည္ၿဖစ္ၿဖစ္၊ ဒါမွမဟုတ္ အိမ္ေထာင္ေတာ့မရွိေသးေပမယ့္ အိမ္ေထာင္သည္လိုပဲ ပံုမွန္ဆက္ဆံမႈရွိေနရင္ၿဖစ္ၿဖစ္ ဒီနည္းလမ္းကို အသံုးမၿပဳသင့္ဘဲ ဒီထက္ပုိစိတ္ခ်ရတဲ့ သားဆက္ၿခားနည္းတခုခုကို ပံုမွန္အသံုးၿပဳဖုိ႔ လိုပါတယ္။
၁၀။ Your life, your choice
ဒီေဆးကေတာ့ ပံုမွန္အသံုးၿပဳသင့္တဲ့ နည္းလမ္းမဟုတ္ဘဲ အေရးေပၚအေၿခအေနအတြက္သာ ရည္ရြယ္ထုတ္လုုပ္ထားတဲ့ ေဆးၿဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မေမွ်ာ္လင့္ဘဲ အကာအကြယ္မဲ့ အတူေနမိလိုက္တဲ့အခါမ်ိဳးမွာ ကိုယ္၀န္ရမသြားေအာင္ ဒီေဆးကုိ အသံုးၿပဳလုိ႔ရၿပီး၊ ပံုမွန္ဆက္ဆံမႈရွိေနတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြကေတာ့ ဒီထက္ပုိစိတ္ခ်ရတဲ့ တၿခားသားဆက္ၿခားနည္းတခုခုကို အသံုးၿပဳဖုိ႔ လိုအပ္ပါမယ္။
ေဒါက္တာ ၿဖိဳးသီဟ
၄.၂.၂၀၁၇
No comments:
Post a Comment