ads bit

Pages

Saturday, September 22, 2018

သံုးလခံထုိးေဆးအေၾကာင္း (Progestin-only injectable)

သံုးလခံထုိးေဆးအေၾကာင္း (Progestin-only injectable)
၁။ အဲဒါ ဘာလဲ

သံုးလ (၁၃ ပတ္) တစ္ၾကိမ္ ထုိးရတဲ့ ေဆးၿဖစ္ပါတယ္။ ဒက္ပုိ (Depot) လို႔လည္း လူသိမ်ားပါတယ္။ ပရုိဂ်က္စတင္ ေဟာ္မုန္းတစ္မ်ိဳးတည္းသာ ပါ၀င္ပါတယ္။ (ထိုးေဆးအေနနနဲ႔ ေဟာ္မုန္းတစ္မ်ိဳးပါ ႏွစ္လခံထုိးေဆး၊ ေဟာ္မုန္းႏွစ္မ်ိဳးပါ တစ္လခံထုိးေဆးေတြ ရွိပါေသးတယ္၊ အခုေၿပာတဲ့ သံုးလခံေဆးကေတာ့ အသံုးၿပဳမႈ အမ်ားဆံုးပါပဲ)

၂။ အလုပ္လုပ္ပံု

ကုိယ္၀န္ရတယ္ဆုိတာ အမ်ိဳးသမီးခႏၶာကိုယ္ထဲက မမ်ိဳးဥနဲ႔ အမ်ိဳးသားဆီက သုက္ပုိးနဲ႔ ေပါင္းစပ္မိတဲ့အခါ ၿဖစ္လာတာပါ။ ဒီပစၥည္းေလးကေတာ့ အမ်ိဳးသမီးရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ မမ်ိဳးဥမေၾကြေအာင္ တားဆီးေပးပါတယ္။ ဒီေတာ့ သုက္ပုိးေတြ၀င္လာလည္း ကိုယ္၀န္မရႏုိ္င္ေတာ့ဘူးေပါ့။

အဲဒီအၿပင္ သားအိမ္ေခါင္းခၽြဲကုိ ပ်စ္ေစၿခင္းအားၿဖင့္လည္း သားအိမ္ေခါင္းကုိ ၿဖတ္ၿပီးမွ မမ်ိဳးဥနဲ႔သြားေပါင္းရမယ့္ သုက္ပုိးေတြကုိ မ၀င္ႏုိင္ေအာင္ တားဆီးေပးပါတယ္။

၃။ ဘယ္လိုအသံုးၿပဳရတာလဲ

ကၽြမ္းက်င္တဲ့ဆရာ၀န္၊ ဆရာမဆီမွာ မွန္မွန္ေဆးထိုးဖုိ႔ လိုပါတယ္။ ေနမေကာင္းရင္ ေဆးထုိးသလိုပါပဲ။ သတ္မွတ္ရက္ထက္ (၂)ပတ္ေစာထုိးလို႔ရၿပီး (၄)ပတ္ေနာက္က်လုိ႔ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ (၁၃)ပတ္တစ္ခါ ရက္ခ်ိန္းအတုိင္း မွန္မွန္ထိုးႏုိ္င္ရင္ေတာ့ အေကာင္းဆံုးပါပဲ။

၄။ ထိေရာက္မႈ

ထိေရာက္မႈရွိတဲ့ သားဆက္ၿခားနည္းေတြထဲက တစ္ခု ၿဖစ္ပါတယ္။ မွန္မွန္ကန္ကန္သာ အသံုးၿပဳမယ္ဆိုရင္ အသံုးၿပဳၿပီး ပထမတစ္ႏွစ္အတြင္းမွာ ကုိယ္၀န္ရႏႈန္းက အမ်ိဳးသမီးအေယာက္(၁,၀၀၀)မွာ (၃)ေယာက္ ရွိၿပီး၊ သာမန္ေလာက္သာ အသံုးၿပဳမယ္ဆုိရင္ေတာ့ အေယာက္(၁၀၀)မွာ (၃)ေယာက္ ကုိယ္၀န္ရႏုိင္ပါတယ္။

၅။ အားသာခ်က္ေတြက ဘာေတြလဲ

– သံုးလမွတစ္ခါ ထုိးရတဲ့အတြက္ ေန႔စဥ္ေဆးေသာက္ေနရတာထက္စာရင္ေတာ့ အလုပ္ရႈပ္သက္သာပါတယ္။

– ေသြးမေပၚတတ္တာမို႔ ေသြးေပၚရင္ အလုပ္ရႈပ္တယ္လုိ႔ ခံယူတတ္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္ဆုိလည္း အဆင္ေၿပပါတယ္။

၆။ အားနည္းခ်က္ေတြက ဘာေတြလဲ

– ေဆးထုိးေပးမယ့္ ဆရာ၀န္၊ ဆရာမ၊ သို႔မဟုတ္ ကၽြမ္းက်င္သူရဲ႕ အကူအညီလိုတယ္။

– ရာသီေသြး မေပၚတတ္ဘူး။

သူ႔အာနိသင္တစ္ခုက သားအိမ္နံရံ ထူထဲမႈကို တားဆီးေပးတယ္။ မိန္းကေလးတစ္ေယာက္ရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ တစ္လတစ္ခါ သားအိမ္နံရံက ထူထဲလာတယ္၊ ဘာလုိ႔ဆုိေတာ့ မမ်ိဳးဥနဲ႔ သုက္ပုိးနဲ႔ေပါင္းၿပီး သေႏၶမ်ားေအာင္သြားခဲ့ရင္ သားအိမ္မွာ သေႏၶတည္ႏုိ္င္ေအာင္လို႔။ အဲဒီလို သေႏၶေအာင္မသြားတဲ့အခါ ခုနက ထူထဲထားတဲ့ သားအိမ္နံရံက ကြာက်တယ္။ အဲဒါကုိ ရာသီလာတယ္လို႔ ေခၚတယ္။

အခု သူက အဲဒီသားအိမ္နံရံကို ထူမလာေအာင္ လုပ္ေပးလုိက္ေတာ့ ေအာက္ကုိ ဘာမွကြာက်လာစရာ မရွိေတာ့ဘူး။ ဒီေတာ့ ရာသီေသြးလည္း မဆင္းေတာ့ဘူးေပါ့။ ဆုိလိုတာက ေသြးမေပၚတာဟာ အထဲမွာ အပုပ္ေတြေအာင္း၊ အလံုးေတြတည္၊ ကင္ဆာၿဖစ္မွာမဟုတ္ဘူး၊ ေသြးအေနနဲ႔ ဆင္းလာစရာမရွိလို႔သာ ၿဖစ္တယ္ ဆိုတာေလး သိေစခ်င္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေသြးမေပၚတာ စိတ္ပူစရာ မလိုဘူး။ စိတ္ေအးလက္ေအး ေနလို႔ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကၽြန္မက ေသြးေပၚမွၾကိဳက္တာ ဆုိရင္ေတာ့ ဒီနည္းလမ္းကို ေရြးခ်ယ္ဖုိ႔ စဥ္းစားေစခ်င္ပါတယ္။

– မၿဖစ္မေန သိေစခ်င္တာကေတာ့ ဒီေဆးဟာ ေဆးထုိးရပ္လိုက္ေပမယ့္ ကုိယ္၀န္ၿပန္ရဖုိ႔ လအနည္းငယ္ေစာင့္ရတတ္တယ္ ဆုိတာပါပဲ။ ပ်မ္းမွ်(၆)လကေန (၁၀)လအထိ ၾကာတတ္ပါတယ္။ လံုး၀ကုိယ္၀န္မရႏို္င္ေတာ့တာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ကေလးတစ္ခါမွ မေမြးဖူးေသးတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ၊ ကေလးလိုခ်င္ၿပီဆုိရင္ ခ်က္ခ်င္းရမွၿဖစ္မယ္ ဆုိတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြဆုိရင္ေတာ့ မသံုးခင္မွာ ေသခ်ာစဥ္းစားၾကေစခ်င္ပါတယ္။

၇။ ေဘးထြက္ဆုိးက်ိဳး ဘယ္လိုရွိလဲ

ေဟာ္မုန္းပါတဲ့အတြက္ ေဟာ္မုန္းေၾကာင့္ၿဖစ္တဲ့ ေဘးထြက္ဆုိးက်ိဳးေတြ ခံစားရႏုိင္ပါတယ္။ ေခါင္းမူးတာ၊ ဇက္ေၾကာတက္တာ၊ ပ်ိဳ႕အန္တာ၊ ကုိယ္အေလးခ်ိန္ အေၿပာင္းအလဲၿဖစ္တာ၊ ရင္သားေတြတင္းၿပီး နာတာ၊ ဒါေတြၿဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။

ေဆးထုိးစမွာ ေသြးကေမာက္ကမ ၿဖစ္တာမ်ိဳး ရွိတတ္တယ္။ တအားမ်ားတယ္၊ ရက္ရွည္တယ္ဆုိရင္ေတာ့ ဆရာ၀န္န႔ဲ ၿပန္ၿပၿပီး လိုအပ္တဲ့ေဆးေတြ ေသာက္ဖုိ႔ လိုပါမယ္။



၈။ မသံုးစြဲသင့္ေသာ အေၿခအေနမ်ား

ရင္သားကင္ဆာ (Breast cancer) ၊ ေၿခေထာက္တုိ႔ အဆုတ္တုိ႔မွာ ေသြးေၾကာပိတ္တာ (Deep vein thrombosis) ၊ အသည္းေရာဂါ (Liver diseases) နဲ႔ ပံုမမွန္ေသြးဆင္းေနၿခင္း (Irregular bleeding) ေတြမွာ အသံုးၿပဳလို႔ မသင့္ေတာ္ပါဘူး။ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ (၁၆၀)နဲ႕ အထက္ ရွိေနရင္၊ ဆီးခ်ိဳေရာဂါကို ႏွစ္(၂၀)နဲ႔အထက္ ခံစားေနရရင္၊ ၿပင္းထန္တဲ့ဆီးခ်ိဳေရာဂါရွိေနရင္လည္း အသံုးမၿပဳသင့္ပါဘူး။

တီဘီေဆး၊ အတက္က်ေဆးေတြကေတာ့ ေဟာ္မုန္းေတြရဲ႕ အာနိသင္ကုိ ေလ်ာ့က်ေစတာမို႔ ဒီေဆးေတြ ေသာက္ေနရတဲ့အခ်ိန္ဆို ထိုးေဆးအၿပင္ ေဟာ္မုန္းမပါတဲ့ ေနာက္ထပ္သားဆက္ၿခားနည္းတစ္ခုကို ထပ္အသံုးၿပဳဖုိ႔ လိုပါမယ္။ (ဥပမာ ကြန္ဒံုး)။ ေရာဂါကိုပုိဆိုးေစလို႔ မဟုတ္ပါဘူး၊ ထိုးေဆးရဲ႕ အာနိသင္ကုိ က်ေစတဲ့အတြက္ ကုိယ္၀န္ရသြားႏုိင္လို႔ ၿဖစ္ပါတယ္။

၉။ လြဲမွားတဲ့ အယူအဆမ်ား

– သံုးလၿပည္႔တုိ္င္း ထုိးရန္

ဒီေဆးက ရပ္လုိက္ေပမယ့္ ခ်က္ခ်င္း ကိုယ္၀န္ၿပန္မရတတ္ဘူး၊ အရွိန္က်န္တတ္တယ္ ဆုိေပမယ့္ ဒါဟာ တရားေသတြက္လို႔ မရပါဘူး။ အမ်ိဳးသမီးေတြက ဒီလိုအရွိန္က်န္တတ္တယ္ ဆုိတာကို သိသြားၾကတဲ့အခါ (၃)လတစ္ၾကိမ္ မထိုးၾကေတာ့ဘဲနဲ႕ (၆)လေနမွ၊ (၉)လေနမွ ထိုးၾကတာမ်ိဳးေတြ လုပ္လာၾကပါတယ္။ အဲဒီလိုသာ စိတ္ခ်ရမယ္ဆိုရင္ (၆)လခံေဆး တို႔ (၉)လခံေဆး တုိ႔ပဲ ေခၚေတာ့မွာေပါ့။ တကယ္ေတာ့ တစ္ခါထိုးရင္ (၃)လအထိပဲ စိတ္ခ်ရပါတယ္။ (၃)လၿပည္႔တုိင္း ၿပန္ထုုိးရပါမယ္။ အရွိန္က်န္တတ္တယ္ဆုိတာကုိ ေဆးထုိးရပ္ၿပီး ကုိယ္၀န္ခ်က္ခ်င္းၿပန္မရတဲ့အခါ စိတ္ပူေနမွာစုိးတဲ့အတြက္ ေၿပာတာပါ၊ ကိုယ့္ဘက္ကေတာ့ ကုိယ္၀န္မလိုခ်င္ဘူးဆုိရင္ ၃လတစ္ခါ ေဆးထပ္ထိုးဖို႔ လိုပါလိမ့္မယ္။

– ေဆးထုိးစမွာ ေသြးဆင္းတတ္ပါတယ္။

ဒါဟာ ေၾကာက္စရာ မလိုပါဘူး။ ထုိးစမွာ ၿဖစ္တတ္ပါတယ္။ အခ်ိန္တန္တဲ့အခါ အသားက်သြားပါလိမ့္မယ္။

– ေသြးမေပၚတာ ေၾကာက္စရာ မလိုပါဘူး။

သူ႕ရဲ႕အာနိသင္ေၾကာင့္ ၿဖစ္တာပါ။ အထဲမွာ အပုပ္ေတြေအာင္းၿပီး ကင္ဆာၿဖစ္တာ၊ အလံုးေတြတည္မွာ စိတ္ပူစရာ မလိုပါဘူး။

၁၀။ Your life, your choice

ဒီထိုးေဆးကေတာ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ အသံုးအမ်ားဆံုး သားဆက္ၿခားနည္းလမ္းေတြထဲက တစ္ခု ၿဖစ္ပါတယ္။ သားဆက္ၿခားနည္းအားလံုးမွာေတာ့ အားသာခ်က္၊ အားနည္းခ်က္ကုိယ္စီ ရွိၾကတာပါပဲ။ အဓိကကေတာ့ ဘယ္သူေၿပာလုိ႔၊ ဘယ္၀ါတုိက္တြန္းလို႔ ဆုိတာထက္ ကုိယ္နဲ႕သင့္ေတာ္တဲ့ သားဆက္ၿခားနည္းတစ္ခုကို ကၽြမ္းက်င္သူနဲ႕ တုိင္ပင္ၿပီး ေရြးခ်ယ္အသံုးၿပဳႏုိင္ၾကဖို႔ လိုပါတယ္။

ေဒါက္တာ ၿဖိဳးသီဟ
၃၁.၁.၂၀၁၇

No comments:

Post a Comment