Rove beetle (Paederus dermatitis or dermatitis linear - DL)
................……………………………………….…
Rove beetle : ျမန္မာအေခၚ မီးပိုးေကာင္ေပါ႔. အခုတေလာ outbreak ေတြျမန္မာျပည္မွာအျဖစ္မ်ားလာလို႔ chat box ကေနေၾကာက္ၿပီး အကူအညီေတာင္းလာၾကတာနဲ႔ ေဆာင္ရန္ေရွာင္ရန္ေလးေတြ သိသင့္သိထိုက္တဲ့အရာေလးေတြကို knowledge အေနနဲ႔ေရးတင္ေပးလိုက္ပါတယ္. မိမိကိုယ္တိုင္လဲ infected တႀကိမ္ျဖစ္ဖူးေတာ့ ေရာင္ရမ္းနာက်င္တာကိုကိုယ္ခ်င္းစာမိတယ္.... အထူးသျဖင့္မိန္းခေလးေတြ မ်က္ႏွာမွာျဖစ္ရင္အမာရြတ္က်န္တတ္လို႔ အထူးဂ႐ုစိုက္ေပးဖို႔လိုပါတယ္ေနာ္... 💁🏼♀️
💥 Ok. Firstly, What is rove beetle?
(မီးပိုးေကာင္ဆိုတာဘာလဲ? )
Ans: မ်ိဳးစိတ္ေတြအမ်ားႀကီးရွိေပမဲ့ အတိုခ်ဳံ႕ေျပာရရင္ ျမင္တဲ့အတိုင္းပါပဲ သူတို႔က 7-8mm ေလာက္ပဲရွည္တဲ့ အေေကာင္သးေသးေလးေတြပါ. အမဲေရာင္နဲ႔ လိေမၼာ္ေရာင္စပ္ၾကား ကိုယ္ထည္ Tail ကေတာ့ metallic black color ခြၽန္ထြက္ေနတယ္.
(P.S: အေကာင္ေသးေပမဲ့အဆိပ္ကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ႀကီး ျပင္းပါတယ္ေနာ္ )
💥Where are rove beetle found?
(သူတို႔ေတြဘယ္နားမွာေနလဲ ဘယ္ေနရာေတြမွာေပါက္ဖြားတတ္လဲ?)
Ans: စိုစြတ္တဲ့ေနရာေတြမွာေနပါတယ္. ဒါေပမ့ဲ မိုးအရမ္းရြာလာၿပီဆို ေျခာက္ေသြ႕တဲ့ေနရာေတြကိုသြားတတ္ပါတယ္. ၾကည့္ရတာ အရမ္းစိုစြတ္တဲ့ေနရာကိုေတာ့ႀကိဳက္ပုံမေပၚဘူး. မနက္ခင္းပိုင္းေတြဆို ေလထဲကေနျပတင္းေပါက္ေတြကေနတဆင့္ နံရံေတြေပၚမွာတြားသြားေနတာ ေတြ႕ရတတ္တယ္. ညခင္းေတြဆို မီးေခ်ာင္းေတြအလင္းရွိတဲ့ေနရာေတြနားမွာေနတတ္ပါတယ္.
💥How can rove beetles afftect the humans? (လူေတြကိုဘယ္လိုအႏၲရယ္ျဖစ္ေစလဲ)
Ans: "မီးပိုးေကာင္ ကိုက္တယ္" လို႔သာေျပာၾကေပမဲ့ တကယ္တမ္းသူတို႔ေတြက ကိုက္တာ အၿမီးနဲ႔ထိုးတာမ်ိဳးေတြမလုပ္ၾကပါဘူးတဲ့ (unless ကိုယ္ကသြားမထိရင္ေပါ႔).. ပုံမွန္ဆိုမကိုက္တတ္ၾကေပမဲ့ သူတို႔ေသြးထဲမွာေတာ့ Pederin လို႔ေခၚတဲ့ potent toxin တမ်ိဳးပါပါတယ္. အဲ့အဆိပ္ကလူေတြနဲ႔ထိမိတဲ့ေနရာမွာ ခ်က္ခ်င္းလကၡဏာမျပတတ္ဘူး. ၁၂-၃၆နာရီၾကာၿပီးမွ ပထမရက္မွာနီရဲၿပီးယားမယ္ (appear reddish rash or erythema) ၿပီးရင္ Sign of inflammation ေတြျဖစ္လာမယ္. (ေအာက္ပုံေတြထဲမွာ ျမင္ရပါလိမ့္မယ္).. ဆိုလိုခ်င္တာက ေယာင္ယမ္းမယ္ ပူၿပီးနာလာမယ္ burning sensation လို႔ေခၚတဲ့အထိ မီးစနဲ႔ထိုးသလိုနာပါတယ္. ေနာက္ရက္ေတြမွာ အဆိပ္ရည္နဲ႔ ထိမိတဲ့အေရျပားေပၚမွာ အညိဳအမဲကြက္ေတြျဖစ္လာမယ္. အဆိပ္နဲ႔ထိမိတဲ့ေနရာတဝိုက္မွာ blister လို႔ေခၚတဲ့ အရည္ၾကည္ဖုေလးေတြေပါက္လာမယ္ ကုတ္မိရင္ အဲ့ဒိ့အရည္ၾကည္ဖုေလးေတြေပါက္သြားၿပီး ပိုးဝင္ၿပီး အေျခအေနပိုဆိုးသြားႏိုင္ပါတယ္. အဲ့ဒိ့လကၡဏာေတြက ၄ ရက္ကေန ၁၀ ရက္ထိၾကာႏိုင္ပါတယ္.
🗨️Complication ( ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးမ်ား) :
- ပုံမွန္ဆို ၂-၃ ပါတ္အၾကာမွာ အနာသက္သာၿပီးလူကအေကာင္းအတိုင္းျပန္ျဖစ္သြားေပမဲ့ အဆိုဝါးဆုံးျပႆနာက အမာရြတ္က်န္တတ္ပါတယ္. အဖတ္ေတြလန္မယ္. အေရျပားေျခာက္ၿပီး အက္ကြဲတာမ်ိဳးလဲျဖစ္တတ္ပါတယ္. အသားပတ္သလိုမ်ိဳးေပါ႔. အဲ့ဒါေၾကာင့္ လက္နဲ႔သြားမကုတ္မိဖို႔အထူးလိုအပ္ပါတယ္ေနာ္..
💥How can I protect myself from rove beetle bites?
( မိမိကိုယ္ကိုယ္ဘယ္လိုကာကြယ္ရမလဲ?)
🌡️ Prevention and Control
👍🏼 1. Primary Prevention
(ေဆးမလိမ္းမေသာက္ပဲ ေရာဂါမျဖစ္ခင္ ဘယ္လိုကာကြယ္ရမလဲ?)
Ans: မိမိပတ္ဝန္းက်င္မွာ သူငယ္ခ်င္းမိသားစုေတြ အေပၚမွာေဖာ္ျပထားတဲ့ အေကာင္အမ်ိဳးအစား, အေရျပားျပသနာေတြေတြ႕ရၿပီဆို မိမိကိုယ္ကိုယ္ကာကြယ္လို႔ရပါတယ္.
- အဓိကကေတာ့ မီးပိုးေကာင္ေတြကိုသြားမထိမိဖို႔လိုပါတယ္. ကိုယ့္အေရျပားနဲ႔မထင္မွတ္ပဲထိမိသြားရင္ ျမန္ျမန္ ဆပ္ျပာနဲ႔ေရနဲ႔ေသခ်ာေဆးထုတ္ပစ္ဖို႔လိုပါတယ္. ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ Toxin သည္ easily penetrable through human skin ပါ. ဆပ္ျပာဆိုသည္မွာ dettol , ကာဘိုလစ္တို႔လိုျပင္းတဲ့ဆပ္ျပာသုံးဖို႔ တိုက္တြန္းခ်င္ပါတယ္. လက္နဲ႔ကိုင္မိထိမိသြားရင္လဲ အေရးႀကီးဆုံးျဖစ္တဲ့ မ်က္စိနဲ႔တျခား ႏူးညံ့တဲ့ခႏၶာကိုယ္အစိတ္အစိတ္အပိုင္းေတြကိုမပြတ္မိေအာင္လုံးဝေရွာင္ရပါမယ္. မ်က္စိကိုအဆိပ္ရည္ဝင္သြားတာနဲ႔ severe conjunctivitis လို႔ေခၚတဲ့ျပင္းထန္တဲ့ မ်က္စိေယာင္ယမ္းျခင္းျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္. ေနာက္တခုက အက်ိၤေဘာင္းဘီအရွည္ေတြကိုဝတ္ဆင္ေပးဖို႔လိုပါတယ္.
- ကိုယ္ေနတဲ့ပတ္ဝန္းက်င္ - မီးေခ်ာင္းေတြျပတင္းေပါက္ေတြကို မလိုအပ္ပဲမဖြင့္ပါနဲ႔. မီးပိုးေကာင္တေကာင္ေတလမ်ား ေတြ႕ခဲ့သည္ရွိေသာ္ တအိမ္လုံးကိုခ်က္ခ်င္းပိုးသတ္ေဆးျဖန္းေပးပါ. (unfortunately, သူတို႔ကအသက္ျပင္းပါတယ္). အိမ္သန္႔ရွင္းေရးနဲ႔အရမ္းေတာ့မဆိုင္ေပမဲ့ ဖုန္ေတြအမႈိက္ေတြလွဲထုတ္ပစ္ဖို႔လဲတိုက္တြန္းခ်င္ပါတယ္. အိပ္ယာခင္း အဝတ္အသုံးအေဆာင္ေတြကို သန္႔ရွင္းေရးလုပ္ပါ. သန္႔ရွင္းေရးလုပ္ေနစဉ္အေရးႀကီးဆုံးက လက္အိတ္ လက္ရွည္ဝတ္ဖို႔လိုပါတယ္ေနာ္..
👍🏼 2. Secondary Prevention
( ေသာက္ေဆးလိမ္းေဆးလိုလား?)
Ans : စိတ္မေကာင္းစြာနဲ႔ပဲ First aid treatment မရွိပါဘူးလို႔ Australia NSW , AOCD (American Osteopathic College of Dermatology) က စာတမ္းေတြကေျပာထားပါတယ္. မီးပိုးေကာင္ကိုအေရျပားနဲ႔တိုက္႐ိုက္မထိေတြ႕ေအာင္ေရွာင္ရမယ္. ထိမိခဲ့ရင္လဲအထက္ပါအတိုင္း Soap & Water နဲ႔ေသေခ်ာဆးေၾကာသန္႔ရွင္းပစ္ရပါမယ္.
- ေနာက္တခုက Cold compression : ေယာင္ေနတဲ့ေနရာေတြကိုေရခဲကပ္ေပးလို႔ရပါတယ္
- Antihistamine lotion : ျမန္မာျပည္ကေဆးဆိုင္ေတြမွာေတာ့ colordryl or calamine lotion အမည္နဲ႔ေဆးရည္ေတြလိမ္းလို႔ရပါတယ္
-Aloe vera : ရွားေစာင္းလက္ပတ္ cream လဲလိမ္းေပးလို႔ရပါတယ္
- အထက္မွာေျပာထားတဲ့အတိုင္းလုပ္ၾကည့္ေပမဲ့ အေရျပားျပသနာအရမ္းဆိုးလာတယ္ ေယာင္လာတယ္ ဖ်ားလာတယ္ အ႐ိုးေတြထိပါနာလာတယ္ဆိုရင္ေတာ့ နီးစပ္ရာေဆး႐ုံေဆးခန္းမွာဆရာဝန္နဲ႔ ထိထိေရာက္ေရာက္ျပသင့္ပါတယ္.
- တခ်ိဳ႕ study ေတြမွာေတာ့ စျဖစ္ျဖစ္ခ်င္းပထမရက္မွာ Combine treatment ေပးလို႔ရပါတယ္. ေသာက္ေဆးအေနနဲ႔ သက္ဆိုင္ရာပိုးသတ္ေဆး (antibiotics ), အေယာင္က်ေဆး (antihistamine) + လိမ္းေဆး (Topical steroids) ေတြေပးရင္အေထာက္အကူျဖစ္တယ္လို႔ေျပာထားပါတယ္.
- ေနာက္တခုေျပာခ်င္တာက Potassium permanganate ပါတဲ့ Calamine လိမ္းေပးတာက Steroid လိမ္းတာထပ္ပိုၿပီးအက်ိဳးရွိတယ္လို႔ NCBI ကေျပာထားပါတယ္. AOCD ကေတာ့ Ciprofloxacin ပိုးသတ္ေဆးေသာက္ေဆးကို Strong Topical Corticosteroid လိမ္းေဆးနဲ႔တြဲေပးျခင္းဟာ အနာက်က္ႏႈန္းပိုျမန္တယ္လို႔ဆိုပါတယ္.
- ဆိုးရြားစြာမ်က္စိေယာင္ယမ္းျခင္း (Severe conjunctivitis ) ျဖစ္လာၿပီဆိုရင္ေတာ့ ႏုနယ္တဲ့ခႏၶာကိုယ္အစိတ္အပိုင္း ျဖစ္တဲ့အတြက္ သက္ဆိုင္ရာမ်က္စိဆရာဝန္နဲ႔တိုင္ပင္ၿပီး ကုသမႈခံယူတာအေကာင္းဆုံးျဖစ္ေၾကာင္းအႀကံေပးခ်င္ပါတယ္.
👍🏼3. Tertiary Prevention
( Infection ကေနနလန္ျပန္ထၿပီး ေနာက္ဆက္တြဲျပသနာေတြကိုဘယ္လိုေျဖရွင္းမလဲ?)
Ans:ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳး (Possible Complication after infected ) ေတြကိုအထက္မွာေဖာ္ျပၿပီးျဖစ္ပါတယ္. ေလာေလာဆယ္ အျဖစ္မ်ားဆုံးကေတာ့ အမာရြတ္အညိဳကြက္ေတြပါ. အႀကံေပးခ်င္တာကေတာ့ အမာရြတ္ေပ်ာက္ေဆးစြဲလိမ္းေပးသင့္ပါတယ္. သက္ဆိုင္ရာေဆးဆိုင္ေတြမွာ အမာရြတ္ေပ်ာက္ေဆး (eg: hiruscar, hirudroid) တို႔ရႏိုင္ပါတယ္. ဒါေပမဲ့ ေပ်ာက္ဖို႔အခ်ိန္အေတာ္ၾကာပါတယ္ေနာ္.
💥Conclusion (နိဂုံးခ်ဳပ္)
- ခ်ဳံေျပာရရင္ေတာ့ မီးပိုးေကာင္က ေအးတဲ့ရာသီစိုစြတ္တဲ့ရာသီမ်ိဳးေတြမွာပိုေပါလို႔ ေရွ႕လာမဲ့ေဆာင္းတြင္းမွာ အထက္ပါအခ်က္ေလးေတြအတိုင္း မျဖစ္ခင္ႀကိဳတင္ၿပီး မိမိကိုယ္ကိုယ္ေကာ မိသားစု မိတ္ေဆြေတြကိုေကာ ကာကြယ္တတ္ဖို႔လိုပါတယ္. Prevention is better than cure ပါေနာ္. ေနာက္တခုအေရးႀကီးဆုံးမွာခ်င္တာကေတာ့ ေဆးမီးတိုေတြနဲ႔လုံးဝလုံးဝ ❌🙅♀️မကုၾကပါနဲ႔. ေရာဂါပိုဆိုးၿပီး ျပင္ပကပိုးေတြပါဝင္ၿပီးအေျခအေနေတြဆိုးသြားတတ္ပါတယ္..
P.S: Rove beetle ေခၚ မီးပိုးေကာင္မွာ ျမန္မာျပည္တြင္ outbreak သေဘာအသြင္ေဆာင္လာတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း, ျပင္းထန္တဲ့လကၡဏာေတြေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း လူတိုင္း ဗဟုသုတရေစရန္အလို႔ငွာ International အကိုးအကားေတြနဲ႔တကြေရးသားၿပီးတင္ေပးလိုက္ပါတယ္. မွားယြင္းေရးသားမိသည္ရွိသေသာ္လည္းသည္းခံေပးၾကပါလို႔ ေတာင္းပန္အပ္ပါတယ္ေနာ္ 😊
Dr Thin Mon Kyaw @ Dr Sofia Daud
#Be_Safe_Be_Aware_Of_Rove_Beetle
#Prevention_is_better_than_cure
#Sharing_is_caring
#credit_AOCD #NCBI #NSWs
(Unicode)
Rove beetle : မြန်မာအခေါ် မီးပိုးကောင်ပေါ့. အခုတလော outbreak တွေမြန်မာပြည်မှာအဖြစ်များလာလို့ chat box ကနေကြောက်ပြီး အကူအညီတောင်းလာကြတာနဲ့ ဆောင်ရန်ရှောင်ရန်လေးတွေ သိသင့်သိထိုက်တဲ့အရာလေးတွေကို knowledge အနေနဲ့ရေးတင်ပေးလိုက်ပါတယ်. မိမိကိုယ်တိုင်လဲ infected တကြိမ်ဖြစ်ဖူးတော့ ရောင်ရမ်းနာကျင်တာကိုကိုယ်ချင်းစာမိတယ်.... အထူးသဖြင့်မိန်းခလေးတွေ မျက်နှာမှာဖြစ်ရင်အမာရွတ်ကျန်တတ်လို့ အထူးဂရုစိုက်ပေးဖို့လိုပါတယ်နော်... 💁🏼♀️
💥 Ok. Firstly, What is rove beetle?
(မီးပိုးကောင်ဆိုတာဘာလဲ? )
Ans: မျိုးစိတ်တွေအများကြီးရှိပေမဲ့ အတိုချုံ့ပြောရရင် မြင်တဲ့အတိုင်းပါပဲ သူတို့က 7-8mm လောက်ပဲရှည်တဲ့ အကောင်ေသးသေးလေးတွေပါ. အမဲရောင်နဲ့ လိမ္မော်ရောင်စပ်ကြား ကိုယ်ထည် Tail ကတော့ metallic black color ချွန်ထွက်နေတယ်.
(P.S: အကောင်သေးပေမဲ့အဆိပ်ကတော့ တော်တော်ကြီး ပြင်းပါတယ်နော် )
💥Where are rove beetle found?
(သူတို့တွေဘယ်နားမှာနေလဲ ဘယ်နေရာတွေမှာပေါက်ဖွားတတ်လဲ?)
Ans: စိုစွတ်တဲ့နေရာတွေမှာနေပါတယ်. ဒါပေမ့ဲ မိုးအရမ်းရွာလာပြီဆို ခြောက်သွေ့တဲ့နေရာတွေကိုသွားတတ်ပါတယ်. ကြည့်ရတာ အရမ်းစိုစွတ်တဲ့နေရာကိုတော့ကြိုက်ပုံမပေါ်ဘူး. မနက်ခင်းပိုင်းတွေဆို လေထဲကနေပြတင်းပေါက်တွေကနေတဆင့် နံရံတွေပေါ်မှာတွားသွားနေတာ တွေ့ရတတ်တယ်. ညခင်းတွေဆို မီးချောင်းတွေအလင်းရှိတဲ့နေရာတွေနားမှာနေတတ်ပါတယ်.
💥How can rove beetles afftect the humans? (လူတွေကိုဘယ်လိုအန္တရယ်ဖြစ်စေလဲ)
Ans: "မီးပိုးကောင် ကိုက်တယ်" လို့သာပြောကြပေမဲ့ တကယ်တမ်းသူတို့တွေက ကိုက်တာ အမြီးနဲ့ထိုးတာမျိုးတွေမလုပ်ကြပါဘူးတဲ့ (unless ကိုယ်ကသွားမထိရင်ပေါ့).. ပုံမှန်ဆိုမကိုက်တတ်ကြပေမဲ့ သူတို့သွေးထဲမှာတော့ Pederin လို့ခေါ်တဲ့ potent toxin တမျိုးပါပါတယ်. အဲ့အဆိပ်ကလူတွေနဲ့ထိမိတဲ့နေရာမှာ ချက်ချင်းလက္ခဏာမပြတတ်ဘူး. ၁၂-၃၆နာရီကြာပြီးမှ ပထမရက်မှာနီရဲပြီးယားမယ် (appear reddish rash or erythema) ပြီးရင် Sign of inflammation တွေဖြစ်လာမယ်. (အောက်ပုံတွေထဲမှာ မြင်ရပါလိမ့်မယ်).. ဆိုလိုချင်တာက ယောင်ယမ်းမယ် ပူပြီးနာလာမယ် burning sensation လို့ခေါ်တဲ့အထိ မီးစနဲ့ထိုးသလိုနာပါတယ်. နောက်ရက်တွေမှာ အဆိပ်ရည်နဲ့ ထိမိတဲ့အရေပြားပေါ်မှာ အညိုအမဲကွက်တွေဖြစ်လာမယ်. အဆိပ်နဲ့ထိမိတဲ့နေရာတဝိုက်မှာ blister လို့ခေါ်တဲ့ အရည်ကြည်ဖုလေးတွေပေါက်လာမယ် ကုတ်မိရင် အဲ့ဒိ့အရည်ကြည်ဖုလေးတွေပေါက်သွားပြီး ပိုးဝင်ပြီး အခြေအနေပိုဆိုးသွားနိုင်ပါတယ်. အဲ့ဒိ့လက္ခဏာတွေက ၄ ရက်ကနေ ၁၀ ရက်ထိကြာနိုင်ပါတယ်.
🗨️Complication ( နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးများ) :
- ပုံမှန်ဆို ၂-၃ ပါတ်အကြာမှာ အနာသက်သာပြီးလူကအကောင်းအတိုင်းပြန်ဖြစ်သွားပေမဲ့ အဆိုဝါးဆုံးပြဿနာက အမာရွတ်ကျန်တတ်ပါတယ်. အဖတ်တွေလန်မယ်. အရေပြားခြောက်ပြီး အက်ကွဲတာမျိုးလဲဖြစ်တတ်ပါတယ်. အသားပတ်သလိုမျိုးပေါ့. အဲ့ဒါကြောင့် လက်နဲ့သွားမကုတ်မိဖို့အထူးလိုအပ်ပါတယ်နော်..
💥How can I protect myself from rove beetle bites?
( မိမိကိုယ်ကိုယ်ဘယ်လိုကာကွယ်ရမလဲ?)
🌡️ Prevention and Control
👍🏼 1. Primary Prevention
(ဆေးမလိမ်းမသောက်ပဲ ရောဂါမဖြစ်ခင် ဘယ်လိုကာကွယ်ရမလဲ?)
Ans: မိမိပတ်ဝန်းကျင်မှာ သူငယ်ချင်းမိသားစုတွေ အပေါ်မှာဖော်ပြထားတဲ့ အကောင်အမျိုးအစား, အရေပြားပြသနာတွေတွေ့ရပြီဆို မိမိကိုယ်ကိုယ်ကာကွယ်လို့ရပါတယ်.
- အဓိကကတော့ မီးပိုးကောင်တွေကိုသွားမထိမိဖို့လိုပါတယ်. ကိုယ့်အရေပြားနဲ့မထင်မှတ်ပဲထိမိသွားရင် မြန်မြန် ဆပ်ပြာနဲ့ရေနဲ့သေချာဆေးထုတ်ပစ်ဖို့လိုပါတယ်. ဘာလို့လဲဆိုတော့ သူတို့ရဲ့ Toxin သည် easily penetrable through human skin ပါ. ဆပ်ပြာဆိုသည်မှာ dettol , ကာဘိုလစ်တို့လိုပြင်းတဲ့ဆပ်ပြာသုံးဖို့ တိုက်တွန်းချင်ပါတယ်. လက်နဲ့ကိုင်မိထိမိသွားရင်လဲ အရေးကြီးဆုံးဖြစ်တဲ့ မျက်စိနဲ့တခြား နူးည့ံတဲ့ခန္ဓာကိုယ်အစိတ်အစိတ်အပိုင်းတွေကိုမပွတ်မိအောင်လုံးဝရှောင်ရပါမယ်. မျက်စိကိုအဆိပ်ရည်ဝင်သွားတာနဲ့ severe conjunctivitis လို့ခေါ်တဲ့ပြင်းထန်တဲ့ မျက်စိယောင်ယမ်းခြင်းဖြစ်နိုင်ပါတယ်. နောက်တခုက အကျင်္ိဘောင်းဘီအရှည်တွေကိုဝတ်ဆင်ပေးဖို့လိုပါတယ်.
- ကိုယ်နေတဲ့ပတ်ဝန်းကျင် - မီးချောင်းတွေပြတင်းပေါက်တွေကို မလိုအပ်ပဲမဖွင့်ပါနဲ့. မီးပိုးကောင်တကောင်တေလများ တွေ့ခဲ့သည်ရှိသော် တအိမ်လုံးကိုချက်ချင်းပိုးသတ်ဆေးဖြန်းပေးပါ. (unfortunately, သူတို့ကအသက်ပြင်းပါတယ်). အိမ်သန့်ရှင်းရေးနဲ့အရမ်းတော့မဆိုင်ပေမဲ့ ဖုန်တွေအမှိုက်တွေလှဲထုတ်ပစ်ဖို့လဲတိုက်တွန်းချင်ပါတယ်. အိပ်ယာခင်း အဝတ်အသုံးအဆောင်တွေကို သန့်ရှင်းရေးလုပ်ပါ. သန့်ရှင်းရေးလုပ်နေစဉ်အရေးကြီးဆုံးက လက်အိတ် လက်ရှည်ဝတ်ဖို့လိုပါတယ်နော်..
👍🏼 2. Secondary Prevention
( သောက်ဆေးလိမ်းဆေးလိုလား?)
Ans : စိတ်မကောင်းစွာနဲ့ပဲ First aid treatment မရှိပါဘူးလို့ Australia NSW , AOCD (American Osteopathic College of Dermatology) က စာတမ်းတွေကပြောထားပါတယ်. မီးပိုးကောင်ကိုအရေပြားနဲ့တိုက်ရိုက်မထိတွေ့အောင်ရှောင်ရမယ်. ထိမိခဲ့ရင်လဲအထက်ပါအတိုင်း Soap & Water နဲ့သေချာေဆးကြောသန့်ရှင်းပစ်ရပါမယ်.
- နောက်တခုက Cold compression : ယောင်နေတဲ့နေရာတွေကိုရေခဲကပ်ပေးလို့ရပါတယ်
- Antihistamine lotion : မြန်မာပြည်ကဆေးဆိုင်တွေမှာတော့ colordryl or calamine lotion အမည်နဲ့ဆေးရည်တွေလိမ်းလို့ရပါတယ်
-Aloe vera : ရှားစောင်းလက်ပတ် cream လဲလိမ်းပေးလို့ရပါတယ်
- အထက်မှာပြောထားတဲ့အတိုင်းလုပ်ကြည့်ပေမဲ့ အရေပြားပြသနာအရမ်းဆိုးလာတယ် ယောင်လာတယ် ဖျားလာတယ် အရိုးတွေထိပါနာလာတယ်ဆိုရင်တော့ နီးစပ်ရာဆေးရုံဆေးခန်းမှာဆရာဝန်နဲ့ ထိထိရောက်ရောက်ပြသင့်ပါတယ်.
- တချို့ study တွေမှာတော့ စဖြစ်ဖြစ်ချင်းပထမရက်မှာ Combine treatment ပေးလို့ရပါတယ်. သောက်ဆေးအနေနဲ့ သက်ဆိုင်ရာပိုးသတ်ဆေး (antibiotics ), အယောင်ကျဆေး (antihistamine) + လိမ်းဆေး (Topical steroids) တွေပေးရင်အထောက်အကူဖြစ်တယ်လို့ပြောထားပါတယ်.
- နောက်တခုပြောချင်တာက Potassium permanganate ပါတဲ့ Calamine လိမ်းပေးတာက Steroid လိမ်းတာထပ်ပိုပြီးအကျိုးရှိတယ်လို့ NCBI ကပြောထားပါတယ်. AOCD ကတော့ Ciprofloxacin ပိုးသတ်ဆေးသောက်ဆေးကို Strong Topical Corticosteroid လိမ်းဆေးနဲ့တွဲပေးခြင်းဟာ အနာကျက်နှုန်းပိုမြန်တယ်လို့ဆိုပါတယ်.
- ဆိုးရွားစွာမျက်စိယောင်ယမ်းခြင်း (Severe conjunctivitis ) ဖြစ်လာပြီဆိုရင်တော့ နုနယ်တဲ့ခန္ဓာကိုယ်အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်တဲ့အတွက် သက်ဆိုင်ရာမျက်စိဆရာဝန်နဲ့တိုင်ပင်ပြီး ကုသမှုခံယူတာအကောင်းဆုံးဖြစ်ကြောင်းအကြံပေးချင်ပါတယ်.
👍🏼3. Tertiary Prevention
( Infection ကနေနလန်ပြန်ထပြီး နောက်ဆက်တွဲပြသနာတွေကိုဘယ်လိုဖြေရှင်းမလဲ?)
Ans:ဖြစ်နိုင်တဲ့ေနာက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုး (Possible Complication after infected ) တွေကိုအထက်မှာဖော်ပြပြီးဖြစ်ပါတယ်. လောလောဆယ် အဖြစ်များဆုံးကတော့ အမာရွတ်အညိုကွက်တွေပါ. အကြံပေးချင်တာကတော့ အမာရွတ်ပျောက်ဆေးစွဲလိမ်းပေးသင့်ပါတယ်. သက်ဆိုင်ရာဆေးဆိုင်တွေမှာ အမာရွတ်ပျောက်ဆေး (eg: hiruscar, hirudroid) တို့ရနိုင်ပါတယ်. ဒါပေမဲ့ ပျောက်ဖို့အချိန်အတော်ကြာပါတယ်နော်.
💥Conclusion (နိဂုံးချုပ်)
- ချုံပြောရရင်တော့ မီးပိုးကောင်က အေးတဲ့ရာသီစိုစွတ်တဲ့ရာသီမျိုးတွေမှာပိုပေါလို့ ရှေ့လာမဲ့ဆောင်းတွင်းမှာ အထက်ပါအချက်လေးတွေအတိုင်း မဖြစ်ခင်ကြိုတင်ပြီး မိမိကိုယ်ကိုယ်ကော မိသားစု မိတ်ဆွေတွေကိုကော ကာကွယ်တတ်ဖို့လိုပါတယ်. Prevention is better than cure ပါနော်. နောက်တခုအရေးကြီးဆုံးမှာချင်တာကတော့ ဆေးမီးတိုတွေနဲ့လုံးဝလုံးဝ ❌🙅♀️မကုကြပါနဲ့. ရောဂါပိုဆိုးပြီး ပြင်ပကပိုးတွေပါဝင်ပြီးအခြေအနေတွေဆိုးသွားတတ်ပါတယ်..
P.S: Rove beetle ခေါ် မီးပိုးကောင်မှာ မြန်မာပြည်တွင် outbreak သဘောအသွင်ဆောင်လာတဲ့အတွက်ကြောင့်သော်လည်းကောင်း, ပြင်းထန်တဲ့လက္ခဏာတွေကြောင့်သော်လည်းကောင်း လူတိုင်း ဗဟုသုတရစေရန်အလို့ငှာ International အကိုးအကားတွေနဲ့တကွရေးသားပြီးတင်ပေးလိုက်ပါတယ်. မှားယွင်းရေးသားမိသည်ရှိသသော်လည်းသည်းခံပေးကြပါလို့ တောင်းပန်အပ်ပါတယ်နော် 😊
Dr Thin Mon Kyaw @ Dr Sofia Daud
https://www.facebook.com/shinnine.mon/posts/10212865490185716
