Heat stroke အပူဒဏ္ ဘယ္လိုခံမလဲ

https://www.facebook.com/tint.swe.dr/posts/655250707938249
Heat stroke အပူဒဏ္ ဘယ္လိုခံမလဲ

ရာသီဥတုပူလြန္းလို႔ လူေတြကိုဒုကၡေပးတာဟာ က်န္းမာေရး အေရးေပၚတခုျဖစ္တယ္။ ေနပူလို႔ျဖစ္တာကို Sunstroke လို႔လဲ ေခၚတယ္။ အရပ္ေခၚအပူရွပ္ဆိုတာနဲ႔ မတူပါ။ အပူဒဏ္ကေန လူကိုေသေစႏိုင္တယ္။ အသက္ၾကီးသူေတြက ပိုမခံႏိုင္ၾကေပမဲ့ အရြယ္ေကာင္းေတြကိုလဲ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။

Heat cramps အပူမိလို႔ၾကြက္သားေတြနာတာ တက္တာ၊ Heat syncope (Fainting) သတိလက္လြတ္ျဖစ္တာ္၊ Heat exhaustion အပူေၾကာင့္ကုန္ခမ္းသြားတာေတြက ဆိုးတဲ့လကၡဏာေတြမဟုတ္ေသးပါ။ ဒီလိုျဖစ္တာက အပူနဲ႔မဆိုင္ဘဲလဲ ျဖစ္တတ္တယ္။

အပူခ်ိန္ျမင့္ေနတာနဲ႔ အခ်ိန္ၾကာထိေတြ႔မိမွသာ ဆိုးတာေတြျဖစ္တယ္။ အပူဒဏ္နဲ႔အတူ ေရ + ဓါတ္ဆား ခမ္းေျခာက္တာ တြဲလာျပီဆိုရင္ ဆိုးျပီ။ ဒီကေနတဆင့္ ကိုယ္ခႏၶာကို အပူခ်ိန္ထိန္းတဲ့နစ္ကိုထိခိုက္ပ်က္စီးေစႏိုင္တယ္။ ေဆးပညာ အဓိပၸါယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္အရ ကိုယ္အပူခ်ိန္ ၁ဝ၅ ဒီဂရီ ဖါရင္ဟုိက္ထက္ေက်ာ္တာကိုေခၚတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဗဟိုအာရံုေၾကာစနစ္ကို ထိခိုက္လာမယ္။

ဘာေတြခံစားရမလဲ -
• Nausea and vomiting ပ်ိဳ႕-အန္ခ်င္၊
• Fainting သတိလစ္ခ်င္လာတာက ပဌမလကၡဏာျဖစ္တတ္တယ္။
• Throbbing headache ေခါင္းထိုးကိုက္၊
• Dizziness and light-headedness ေခါင္းမူး၊ ေခါင္းထဲေပါ့ေန၊
• Lack of sweating despite the heat ပူေပမဲ့ေခြ်းမထြက္၊
• Red, hot, and dry skin အေရျပာေတြနီရဲေန၊
• Muscle weakness or cramps ၾကြက္သားအားနည္း၊ ၾကြက္တက္၊
• Rapid heartbeat ႏွလံုးခုန္ျမန္၊
• Rapid, shallow breathing အသက္ရွဴတိမ္ျပီးျမန္၊
• Behavioral changes အမူအယာေျပာင္း၊ ဥပမာ confusion စိတ္ရႈတ္ေထြး၊ disorientation ေရာက္ေနတဲ့ေနရာမသိ၊ or staggering လုပ္တာကိုင္တာေျဖးေႏွး၊
• Seizures တက္၊
• Loss of consciousness or coma သတိလက္လြတ္ျဖစ္မယ္။

First Aid for Heat Stroke ေရွးဦးသူနာျပဳစုျခင္း
• အေရးေပၚျဖစ္လာရင္ ေဆးရံု၊ ၾကက္ေျခနီ အကူအညီေတာင္းပါ။
• အကူအညီမလာမီမွာ ေအးတဲ့ေနရာ (အရိပ္ရွိရာ၊ ေလေအးစက္ရွိရာ) ကိုုေရြ႕ထားပါ။ အဝတ္အစားေတြ ဖယ္ရွားေပးပါ။ Dehumidifying air conditioning ေလေအးနည္းသံုးပါ။
• လူနာကိုလွဲေနေစပါ။ ေျခရင္းျမွင့္ေပးထားပါ။
• ကိုယ္အပူခ်ိန္တိုင္းပါ။ ၁ဝ၅ ကေန ၁ဝ၁-၁ဝ၂ အထိေရာက္ေအာင္ ေအးေစတဲ့နည္းေတြသံုးပါ။ ေရေအးဝတ္တိုက္ပါ၊ ခ်ိဳင္း၊ ေပါင္ျခံ၊ ေနာက္ေက်ာေနရာေတြမွာ ေရခဲတင္ပါ။ ေရေလာင္းပါ။ ေရခ်ိဳးပါ။ ေရခ်ိဳးစည္ထဲထားပါ။ ပန္ကာဖြင့္ေပးပါ၊ ယပ္ခပ္ေပးပါ။
• သက္သာလာျပီးေနာက္မွာလဲ အပူဒဏမခံရေအာင္ ဆက္ေရွာင္ရွားေနပါ။ ျပင္းထံတဲ့အားကစား၊ ကိုယ္လက္ေလ့က်င့္ခန္း ေရွာင္ထားပါ။
• ေရေအးတဘက္နဲ႔ပတ္ေပးထားနည္း မသင့္ပါ။
• ေရခ်ိဳးစည္ပိုင္းမွာ အသင့္အတင့္ေအးတဲ့ေရသာသံုးပါ။ သတိလစ္ေနသူကို အဲလိုမလုပ္ပါနဲ႔။ တျခားေရြးစရာမရွိရင္ ေခါင္းကို ေရထဲမနစ္ဘို႔သတိထားလုပ္ပါ။
• ေရေအးေသာက္ေစပါ။ ORS ဓါတ္ဆားရည္ေသာက္ေစပါ။ လိုလာရင္ ေသြးေၾကာထဲ RL drip ေဆးသြင္းပါ။
• အသက္ရွဴ-ႏွလံုးခုန္ မေကာင္းေတာ့ရင္ CPR လုပ္ဘို႔ျပင္ဆင္ထားပါ။

Heat exhaustion အပူလြန္ကဲျခင္း

Causes ဘာလို႔ျဖစ္ရသလည္း
• Low fluid intake ေရ + အရည္ေသာက္တာနည္းျခင္း
• High heat exposure အပူနဲ႔လြန္ကဲ့စြာေတြ႔ရျခင္း
• More activity အလုပ္လုပ္ရတာမ်ားျခင္း

Signs and symptoms ဘာေတြခံစားရမလည္း
• Headache ေခါင္းကိုက္
• Fatigue အားကုန္
• Weakness အားနည္း
• Skin moist အေရျပားစိုထိုင္း
• Sweating ေခြ်းထြက္
• BP falls ေသြးဖိအားက်
• Pulse rises ႏွလံုးခုန္ျမန္
• Anxiety စိုးရိမ္စိတ္ျဖစ္
• Confusion စိတ္ရႈတ္ေထြး

Management ဘယ္လိုကုသမလည္း
• Salt and water replacement ေရ + ဓါတ္ဆားျဖည့္ေပးပါ။ ေသာက္ပါ။ ေသြးျပန္ေၾကာထဲသြင္းေပးပါ။
• Rest နားေနပါ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၂၆-၄-၂ဝ၁၄
၅-၆-၂ဝ၁၅