ads bit

Pages

Monday, April 25, 2022

Reproductive health-menstruation

Reproductive health-menstruation

#Menstruation

#အမျိုးသမီးဓမ္မတာလာခြင်း_ရာသီသွေးဆင်းခြင်း

အစကမရေးဘဲနေမလို့ပါပဲ။

ဒါမဲ့အငြင်းပွားတာတွေများလာလို့။

!စာရှည်ပါတယ်။သိချင်မှဖတ်ပါ။!

ရာသီလာတယ်ဆိုတာ………

သားအိမ်နံရံတွေပြိုကျခြင်းလို့ သင်ခဲ့ရပါတယ်။

အမျိုးသမီးတစ်ယောက်အပျိုစဖြစ်ပြီးဆိုရင်သားအိမ်ဖွံဖြိုးလာပါတယ်။

လိင်ဆက်ဆံဖို့နဲ့သန္ဓေတည်ဖို့ထိုအမျိုးသမီးကအဆင်သင့်ဖြစ်ပါပြီ။

ရာသီသွေးဆင်းရတဲ့အကြောင်းကတော့ သားအိမ်နံရံပါကပ်တွယ်စရာ

သားလောင်းမရှိလို့ပဲဖြစ်ပါတယ်။တစ်နည်းအားဖြင့် ကိုယ်ဝန်မရှိလို့။

ထို့ကြောင့်သားအိမ်နံရံတွေပြိုကျရခြင်းပဲဖြစ်ပါတယ်။

1 လက္ဖက္စားလို့ရလား?

စားလို့ကတော့ရပါတယ်။(မသေနိုင်ပါဘူး)

လက်ဖက်ထဲမှာပါတဲ့CAFFINEဆိုတဲ့ဓာတ်က

ရာသီသွေးစီးဆင်းရာလမ်းကြောင်းကိုတော့ နာကျင်စေနိုင်ပါတယ်။

အဲ့ဒါကြောင့် လူကြီးတွေက လက်ဖက်သုပ်မစားဖို့တားကြတာပါ။

tea,coffee မသောက်တာအကောင်းဆုံးပါ။

နာကျင်မှုကိုခံနိုင်ရင်တော့သောက်ပေါ့။

2 Sugar,Salt?

တစ်ချို့ဆရာဝန်ကတားပင်မဲ့တစ်ချို့ကတော့မတားပါဘူး။

သကြားနဲ့ဆားက ပုံမှန်အနေထားလောက်စားတာကိစ္စမရှိပင်မဲ့

periodအတွင်းအလွန်အကြူးစားသုံးမိရင်

ဆီးချိုနဲ့သွေးတိုး ဖြစ်စေနိုင်ချေများလို့ပါ။

အများအပြားစားရင် အသက်အန္တရာယ်စိုးရိမ်ရပါတယ်။

အအေးလည်းသောက်လို့ရပါတယ်နော်။

မသောက်ခိုင်းကြတာက အအေးအများစုသည်ချိုလို့

အဲ့အပြင် အေးနေတဲ့အရည်တွေက ဗိုက်အောင့်တတ်လို့ပါ။

3 ပြေးလို့ရလား?

ဒါကတော့ရှင်းရှင်းလေးပါ နေရာလွဲသွားမှာစိုးလို့ :")

ပြေးလို့ရပါတယ်။ဒါမဲ့ ပုံမှန်မိန်းကလေးတစ်ယောက်ဟာ

ရာသီလာနေချိန်ဆိုရင် ပင်ပန်းတတ်ပါတယ်။

တစ်ချို့မိန်းကလေးတွေကတော့ ရောဂါတစ်ခုသဖွယ်နာကျင်ကိုက်ခဲ၏။

Padဆိုတဲ့ဂွမ်းထုတ်တွေမပေါ်ခင်က ထဘီအစုတ်လေးခေါက်ပြီး

သုံးခဲ့ရတဲ့အတွက်လူကြီးတွေကမပြေးခိုင်းတာပါ။

သို့သော် အခုpadသုံးထားရင်တောင်ကျပ်နေတဲ့underwearနဲ့မှ

ပြေးလို့အဆင်ပြေပါလိမ့်မယ်။အပေါ်ကပြောထားသလိုပဲ

နေရာလွဲသွားမှစိုးလို့ပါ

4 ခေါင်းလျှော်ခြင်း ရေချိုးခြင်း?

တစ်ကိုယ်ရေသန့်ရှင်းရေးကတော့နေ့တိုင်းလုပ်သင့်ပါတယ်။

အထူးသဖြင့်periodကာလမှာပေါ့။အချိန်အခါနဲ့အခြေအနေအရ

ရေချိုးလို့လည်းရပါတယ်။ခေါင်းလျှော်လို့လည်းရပါတယ်။

ဒါမဲ့ အရမ်းအေးတဲ့ဒေသတွေ နှင်းအမြဲကျတဲ့ဒေသမှာနေတဲ့

မိန်းကလေးများအဖို့ကတော့ ရေမချိုး ခေါင်းမလျှော်တာအကောင်းဆုံးပါ။

အဓိက အကြောင်းအရင်းရယ်တော့မရှိဘူး။

သွေးခဲတတ်လို့ပါ။ရေမချိုးလည်းသေမသွားဘူးလေနော်။

ရာသီသွေးရပ်တန့်သွားခြင်း သွေးခဲသေခြင်း ဖြစ်တတ်၏။

5 ရာသီသွေးကသန့်စင်လား?

ဒါကအဓိကပြောပြချင်နေတဲ့အရာ!တစ်ချို့သောနိုင်ငံမှလူများနဲ့

မြန်မာနိုင်ငံရဲ့လူ၉၉ရာခိုင်နှုန်းသည် ရာသီသွေးကို ရွံတတ်ကြပါတယ်။

သွေးပုတ် သွေးညံံ့လို့လည်းခေါ်ကြသလို။

တစ်ချို့ဆို ရာသီလာရင် အခန်းပြင်တောင်ပေးမထွက်တဲ့အိမ်တွေရှိပါ၏

သန့်စင်လားမသန့်စင်လားမပြောခင် ဘာလို့ရွံကြရတာလဲ?

ရာသီလာနေတဲ့မိန်ကလေးတစ်ယောက်ကို ရွံစရာအကြည့်တွေနဲ့

ကြည့်တယ်။ (မသိရင် ပြစ်မှူကြီး ကျူးလွန်ထားသလိုပဲ)

ဘာလို့ရွံကြတာလည်းဆိုတော့ အဲ့သွေးဟာ အမျိုးသမီးအင်္ဂါထဲမှ

ထွက်လာခြင်းဖြစ်လို့ပါ။ စာများအနည်းငယ်ရိုင်းမည်။

သေချာစဉ်းစားကြည့်ရင့် မြင့်မြတ်လှပါတယ်ဆိုတဲ့ ယောကျာ်းတွေတောင်

အဲ့ထဲကထွက်လာကြတာလေ။ပုံမှန်အချိန်ဆိုပေါင်ကြားထဲခေါင်းစိုက်နေကြတဲ့ကောင်တွေက

ရာသီလာတာကို မတူသလိုမတန်သလို ရွံရှာပြောနေကြတယ်။

ဘုရင်ဆိုလူတောင်တဲ့ပလ္လင်ပေါ်ထိုင်ဖို့ အဲ့ထဲကမွေးလာရတာ။

ဒါကိုဘာလို့ရွံကြရတာလည်း အဲ့Logicကြီးလည်းပြင်ကြဦး။

မေးခွန်းကိုပြန်သွားရင် သန့်စင်ပါတယ်။

သွေးထဲမှာ ရောဂါပိုးမရှိမခြင်း ရာသီသွေးဟာသန့်စင်ပါတယ်။

လက်မောင်းကဖောက်ထုတ်လိုက်တဲ့သွေးနဲ့ရာသီသွေးက

တူညီစွာသန့်ရှင်းပါတယ်။

6 ဘာကြောင့်နံရတာ ဘာကြောင့်သွေးတွေညိုသွားရတာ?

နံပြီးညိုနေလို့ သွေးပုတ်တွေလို ရှေးမြန်မာတွေကယူဆခြင်းဖြစ်သည်။

ညိုရတဲ့အကြောင်းက သွေးဆိုတာလေနဲ့ထိရင်ညိုပါတယ်။

(မယုံရင် ဓားယူပြီးလက်ကိုလှီးလိုက် ၅မိနစ်ပဲစောင့် ညိုလာလိမ့်မယ်)

သွေးလှူတဲ့သွေးကဘာလို့မညိုလည်းဆိုတော့ အဲ့သွေးတွေကပြင်ပက

လေနဲ့မထိတွေ့ခင်မှာလေလုံအိတ်ထဲရောက်သွားလို့ပါ။

နံတာကတော့ ပြင်ပမှာရှိတဲ့Bacteriaတွေနဲ့ထိတွေ့သွားလို့ပါ။

ရာသီသွေးစဆင်းတာနဲ့ Padအသစ်လည်းထားတာတောင် နံနေရင်

Vaginaနဲ့pussyမှာbacteriaတွေရှိနေလို့။

ဆရာဝန်နဲ့ပြသင့်ပါတယ်။Padတစ်ခုဟာ ၄နာရီပဲအသုံးခံပါတယ်။

ထို၄နာရီအတွင်း ဆိုးဝါးစွာနံနေရင် သွေးထဲပါ ရောဂါပိုးရှိနေလို့ပါ။

၄နာရီကျော်မှနံလာရင် ဒါဟာ ပြင်ပလေနဲ့ထိတွေ့ပြီးတဲ့အပြင်

padက မသန့်ရှင်းတော့လို့ပါ။

ကိုယ်ဝန်ရှိတယ်ဆိုတာ အဲ့လိုတစ်လတစ်ခါ ဆင်းရမဲ့သွေးတွေက

မဆင်းတော့ပဲ သားအိမ်ထဲမှာပဲကလေးတစ်ယောက်ဖြစ်လာတာပါ။တစ်နည်းအားဖြင့်စဉ်းစားရင်ကလေးဆိုတာရာသီသွေးနဲ့ဖြစ်တည်လာတာ

 ရာသီသွေးကသွေးပုတ်တွေပါဆိုပြီး ရွံနေရင်

အဲ့သွေးတွေနဲ့ဖြစ်တည်လာခဲ့တဲ့ ကွကိုလည်းရွံ့လိုက်ပါ။

 မူရင်းရေးသားသူ Dr. Min Min Thway အား ကျေးဇူးဥပကာယ တင်အပ်ပါသည်။

https://www.facebook.com/thaesuyiwyne2022/posts/473954101147316?__cft__[0]=AZV6L7xGwpYAdgzUQUQVnZY9RwjvGd7VrqVZYyRBY2lHk2eCbJSzuGouyw2Xoawe3Ucic0i3CmvzbfdpXhHTJWC6uA3HD_MuwTXk1AOuCKKBEbWAjcIQfpPt1hExS-TfB6YoZ0gThZDg_Y6oPaj1ZzprNNN6kHC_-cpGOHPEUNg30Q&__tn__=%2CO%2CP-y-R

Monday, December 16, 2019

ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါႏွင့္ အင္ဆူလင္" တိုက္႐ိုက္ Live အစီအစဉ္...

ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါႏွင့္ အင္ဆူလင္" တိုက္႐ိုက္ Live အစီအစဉ္...
ဆီးချိုသွေးချိုရောဂါနှင့် အင်ဆူလင်" တိုက်ရိုက် Live အစီအစဉ်...
အမ်ိ ုး အစား ၁ ဆီး ခ်ိ ု
၂ ဆီးခ်ိ ု
အမ်ိ ုးအစား ၁ ဆီး ခ်ိ ုသည္ စေတြ့ကတညး္က ၉၀ ေလာက္က Insulin မရိွ မထုတ္န ိုင္ တာ
ျဖစ္တဲ့ အတြက္insulinကို  တစ္သက္လံုး ထိုး သြား၇မွာျဖစ္သည္ အျမဲ ထိုး၇မည္ျဖစ္သည္
အမ်ိ ုး အစား ၂ ကို ေဆးရံုတက္ရတဲ့ အခါ ေလျဖတ္ လို့ ဖ်ားနာလို့ ခြဲစရာရိွလို့ တစ္ခုခု ေၾကာင့္ တက္ရ
ပါက ေသာက္ေဆး ခဏနားျပီး ထိုး ေဆး ေပး
ေဆးရံု ဆငး္ရင္ ထိုးေဆးနားျပီး
ေသာက္ေဆးမ်ားျဖင့္ သြား၇မည္
=================
သၾကားဓါတ္ သေဘာတရား
အျပင္က ေန စားလိုက္တဲ့ အစာေတြကေန glucose ၇
အူလမ္းေၾကာင္း ကေန စုပ္ယူျပီး ေသြးထဲ ေရာက္
ေသြးထဲက ေန insulin အကူနဲ့ cell ထဲကို glucose ၇ိုက္သြင္းျပီး
စြမ္းအင္ ရဖို့ ျဖစ္တယ္  ပိုေနတာကို liver မွာ ျပန္ သိမ္းတယ္
လိုအပ္ေသာ္ အခါ အသည္းမွာ သိမ္းထားတဲ့ အပိုငး္ေတြကေန
ျပန္ ထုတ္ ေပးတယ္
insulin မ၇ိွတာ ဘဲ ျဖစ္ျဖစ္ မထုတ္ နိုင္တာဘဲ ျဖစ္ျဖစ္
ထြက္လာတဲ့ insulin ေတြက အာနိ သင္ မရိွတာဘဲ ျဖစ္ျဖစ္
အဲ့လို အေၿခအေန မွာ ေသြးထဲ သၾကားဓါတ္ ၂၇ာ ေက်ာ္ မ်ားလာနိုင္
ေသြးထဲ သၾကားထဲမ်ားလာရင္ ေသြးေၾကာေတြ ပိတ္ ဆို့မွ ု ျဖစ္ဖို့ အလားအလာ
မ်ားလာနိုင္ ေၿခ ေထာက္ မွာ သြားပိတ္ရင္ ထံု က်င္မယ္ ေၿခ ေထာက္ေတြ ျဖတ္
ျပစ္ရတဲ့ အထိ ျဖစ္တတ္
ဦးေနွာက္မွာ သြားပိတ္ရင္ ေလျဖတ္
နွလံုး မွာသြားပိတ္ရင္ နွလံုး ေသြးေၾကာက်ဥ္း နွလံုးေအာင့္
ေက်ာက္ကပ္မွာ သြားပိတ္ရင္ေက်ာက္ကပ္ပ်က္
မ်က္စိ အျမင္လႊာမွာ သြားတဲ့ ေသြးေၾကာထိရင္ မ်က္စိ ကြယ္မယ္
စသျဖင့္ ဆိုးက်ိုးေတြ မ်ားလာပါလိမ့္မယ္
ေသြး ထဲ သၾကားဓါတ္ကို မထိန္း ပါက
 အမ်ိ ုး အစား၂ ဆီး ခ်ိ ုေတြမွာ ေဆး ၃ မ် ိုး ေလာက္နဲ့
ေသြးတြငး္ သၾကားဓါတ္ ထိန္း မရေတာ့ရင္
Insulinနဲ့ ေျပာငး္ ထိန္းရပါတယ္   
အသက္ၾကီးလာေလေလ insulin မထုတ္ နိုင္  2 to 6 percent ပ်က္
ဆီးခ်ိ ု ျဖစ္တာအနွစ္ ၂၀ ရိွေနျပီးဆိုရင္ 2 percent နဲ့ ဘဲ ပ်က္အံုး 40 percent မ၇ိွ
50 percent ကလည္း မရိွေတာ့ရင္ 10percent နဲ့ ေသာက္ေဆးနဲ့ ဘယ္လိုမွ မနုိင္တဲ့ အတြက္
ထိုးေဆး သံုးကို သံုးမွာျဖစ္တယ္ insulin
ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက် ိုးေတြကို ကာကြယ္ ဖို့ အတြက္ insulin ကို ထိုးရမွာျဖစ္ပါတယ္
===========================
ပံုမွန္ range or target အတြင္း ေရာက္ေအာင္ ထိန္း ရမွာ ျဖစ္သည္
fbs 80 to 130 mg/dl
2hpp 180 ေအာက္ ျဖစ္ရမယ္
၃လ တစ္ခါ စစ္ ေသာ Hba1c သည္ 7 percent ေအာက္ျဖစ္ရမယ္
ထိန္း နညး္  ၃ ခုရိွ
========================
၁  အစား အေသာက္နဲ့ ေလ့က်င့္ ခန္း ပံုမွန္ လုပ္  ျပီး ထိန္း
သုိ့ ေသာ္ pancreas က လံု ေလာက္တဲ့ insulin မထုတ္ နိုင္ၿခင္း
ထြက္လာတဲ့ insulin ေတြက အလုပ္ ေကာငး္ ေကာင္း မလုပ္ၿခင္း ျဖစ္မယ္ဆိုရင္
ေသာက္ေဆး ေသာက္ျပီး  insulin ကို cell ထဲကေန ထြက္ ေအာင္ လွ ံု  ့ ေဆာ္ ခိုင္း
အစား အေသာက္ကို ပံုမွန္စားဖို့ လို့အပ္ မ်ားမ်ားစားဖို့ လညး္ မလိုအပ္
မ်ားမ်ားစားလိုက္ျပန္ရင္လညး္ ဆီးခ်ိ ုတက္လာနိုင္သလို
အျပင္ အထန္း ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္လိုက္ရင္လညး္ ဆီးခ်ိ ုအရမ္းက် ၈၀ ေအာက္
၇၀ ေအာက္ က်သြားပါက
အျမန္ ဇြန္း တစ္ဇြန္း ပမာဏ
လက္ ဖက္ရည္ ဇြန္း 5g ၃ ဇြန္း  ၄ ဇြန္း
ဖန္၀ဲ ေရ တစ္၀က္ထည့္ျပီးေသာက္ရန္
ေလ့က်င့္ခန္းနဲ့ အစား အေသာ္ထိန္းတာသည္ ေသာက္ ေဆး ထိုးေဆး  အဆင့္မွာလည္း ဆက္လုပ္သြား၇မည္ျဖစ္သည္
========================
အစား အေသာက္ မထိန္း နိုင္  ေလ့က်င့္ခန္းေတြလည္း မလုပ္နိုင္ သူမ်ားက ေဆးနဲ့ထိန္း
၂ ေသာက္ ေဆးနဲ့ ထိန္း
ေသာက္ေဆး သေဘာတ၇ားက cell ေတြကို ဒုတ္နဲ့ ရိုက္ျပီး insulin ထပ္ထြက္အံုး
ဆို ျပီး  ထုတ္ ခိုင္းေနတာျဖစ္တယ္
metformin   biguanide အုပ္စု   500 mg လာမယ္ 850 mg နဲ့ လာမယ္
၁ ေန ့ ၁ ၾကိမ္  ၂ၾကိမ္ ၃ ၾကိမ္ အမ်ားဆံုး အဲ့ ေလာက္ထိ ေပး တာမ်ိ ုး ၇ိွ
Maximum dose: 2550 mg/day. 2000 mg/day
၅၀၀ mg ဆိုရင္ ၄ လံုး ထက္ပို မေသာက္ရ
850 mg ဆိုရင္ ၂ လံုး ထက္ ပို မေသာက္ရ
gliclazide   sulfonylurea အုပ္စု   Diamicron MR 30 mg
The maximum recommended daily dose is 120 mg 4လံုး အမ်ားဆံုးပါဘဲ  အဲ့ ထက္ပို မေသာက္သင့္ပါ
Sitagliptin 100 mg dipeptidyl peptidase-4 (DPP-4) inhibitors (JANUVIA)
Maximum daily dose is 100 mg
Sitagliptin is a once-daily DPP-4 inhibitor that works by blocking the action of DPP-4, an enzyme which destroys the hormone incretin. Incretins help the body produce more insulin only when it is needed and reduce the amount of glucose being produced by the liver when it is not needed.
ေဆး သံုး မ် ိုး ေလာက္နဲ့ အျမွင့္ ဆံုး တင္ လို့ ထိန္း မရေတာလွ ်င္
ထိုး ေဆး ေျပာငး္ရ
========================
၃ ထိုးေဆးနဲ့ ထိန္း Insulin R N
1 ေန ၁ ၾကိမ္ ထိုးတာ နဲ့ အဆင္မေျပပါက
၁ ေန့ ၂ ၾကိမ္ ထိုး နညး္ ရိွ
စားေဆးေတြက ထမငး္ စားျပီးမွ ေသာက္ရ
ထိုးေဆးေတြက ထမင္း မစားခင္ နာ၇ီ၀က္ၾကိ ု ထိုးရ
insulin အမ် ိုး အစား ၂ မ်ိ ုးရိွ
R
N
G
RN ဆိုတာ၇ိွ


01.စားျပီးရင္ တက္လာတဲ့ သၾကားကို ခ် ဖို့ insulin
စားရင္ တက္လာမယ့္ glucose ကို ထိန္းတဲ့ Insulin
==================================
(peripheral insulin ,bolus insulin , nutritional insulin,regular insulin
conventional insulin)
R ေသကၤတ၇ိွ
ေဆး ထို းျပီး နာရီ ၀က္အတြက္ အစာ စားရတယ္
analog insulin ေနာက္ပိုငး္၀င္လာ rapid acting
အဲဒါက ေဆး ထို းျပီး ၁၀ -၁၅ မိနစ္ ဆို အစာ စားရတယ္

စားစား မစားစားရင္ တက္လာမယ့္ glucose ကို ထိန္းတဲ့ Insulin
==================================
စားရင္တက္လာမယ့္ glucose ကို အပို အလွ ်ံ ေတြကို liver မွာသိမး္တယ္
မစားတဲ့ Liver ကေန glucose ျပန္ ထုတ္ ေပးတယ္
မစားတဲ့ အခ်ိန္ liver က ေန ျပန္ ထြက္လာတဲ့ glucose ကို ထိန္း ဖို့ အတြက္
basal insulin အမ်ားေသာအားျဖင့္ ညဖက္ ထုိးရ
conventional အထဲက Nဆိုတဲ့ insulin ကို ထိုးတာရိွ
စားစား မစားစား တက္လာမယ့္ glucose ကို ထိန္း ဖို့ သံုး
ေနာက္ပိုင္း အသစ္၀င္လာတဲ့ analog ေတြ glagine G ညဖက္ထိုး N ဘဲျဖစ္ျဖစ္
1 ေန့ ၂ ၾကိမ္ထိုးသမားေတြမွာ
r and n နဲ့ ေရာ ထားတာေတြ၇ိွတယ္
rapid acting + long acting ေရာထားတာရိွ

==================================================
ထိုးနညး္
၁ ေန့ ၁ ၾကိမ္ နဲ့ ၁ ေန့ ၂ ၾကိမ္ ေတြက အျပင္မွာ ထုိးတာမ်ားတယ္
၁ ေန ့ ၁ ၾကိမ္ ထိုးနညး္၇ိွမယ္
၁ ေန့ ၂ ၾကိမ္ ထုိးနညး္ရိွမယ္
၁ေန့ ၄ ၾကိမ္ ထိုး နညး္ ၇ိွမယ္   ေဆး၇ံုမွာ ထိုး တာမ်ားတယ္
=========
၁ ေန့ ၁ ၾကိမ္ ထိုးနညး္ တြင္
၁၂ ေန့ဖက္ ေသာက္ေဆး   သံုး မ် ိုး ေသာက္
ညဖက္ ၉ နာရီ ၁၀ နာ၇ီ
basal insulin N သို့ မဟုတ္ G ကို ထိုး
အရင္ အေနွာက္လို့ ေခၚ တယ္
ေခၚတာသိပ္ မၾကိ ုက္ တဲ့ လူလညး္ ရိွ
၉ နာရီ ၁၀ နာ၇ီ
ညဖက္ insulin ထိုး ၁ ၾကိမ္
အစာမစားလညး္ ရတယ္ ထိုးရတယ္
အၾကမ္း ဖ်ငး္ 10 unit ေလာက္နဲ့ စ
.2 unit per kg
eg  60 kg ဆို၇င္ .၂ unit နဲ့ ေျမွာက္လိုက္ ၁၂ unit နဲစ
မနက္ မစာ မစားခင္ ေဖာက္ စစ္ ၾကည့္ လို့
၈၀ နဲ့ ၁၃၀ ၾကား ေရာက္ ရင္ အရင္ ထိုး ေနၾက အတိုငး္ ထိုး
၈၀ ေအာက္ က်ရင္ 2 unit ေလွ ်ာ ့ ထိုး
၁၃၀ အထက္ မ်ားေနရင္ ၂ unit တိုး ထိုး
ထိုး တိုင္း ဆိီး ခ်ိ ုမက်ပါက လိုက္ ညိွ ရမယ္
fbs စစ္လို့ အေျဖ ေပၚ မူတည္ျပီး လိုက္ညိွရမယ္
ည ၉ ၁၀ နားမွာ ၁၀ ထိုးတယ္
မနက္ ၆ နာ၇ီ အေျဖၾကည့္ျပီး
၈၀ ေအာက္ဆို ၂ unit ေလွ ်ာ ့
၈၀နဲံ ၁၃၀ ၾကားဆို ယခင္ အတိုငး္ ထိုးေနၾက အတိုုငး္သြား
၁၃၀ ေက်ာ္ရင္ 2 unit တိုး ထိုး
၃ ၇က္ ေလာက္ ေစာင့္ ၾကည့္ ျပီးမွ အတိုး အေလွ ်ာ့ လုပ္တယ္
၃ရက္ အတြင္း မက်ရင္ 12 12 12 to 14 14 14 တိုးၾကည့္တယ္
မက်ေသးရင္ ၃၇က္ အတြင္း မက်ေသး၇င္ 16 16 16 တိုး
အဲ့လို နညး္နဲ့ တိုးသြားလို့ ရ
အမ်ားဆံုး 50 unit အထိ တိုးသြားလို့ ရ
50 unit အထိ တိုးလို့ ဆီး ခ်ိ ု မက်ရင္
၁ ေန့ ၂ ၾကိမ္ ထိုး စနစ္ကို ေျပာငး္

ေဆး ပံုမွ ေသာက္ ပံုမွန္ ထိုးလို့ တက္ေနရင္
မနက္ခင္း ဆီး ခ်ိ ုး တက္ေန တတ္တယ္
သၾကား မစားဘဲ တတ္ တာသည္ အသည္းကေန ျပန္ ထုတ္ ေပးလို့ တတ္တာျဖစ္

==============
၁ ေန့2  ၾကိမ္ ထိုးနညး္ ကို
၁ ေန့ ကို ၁ ၾကိမ္ ထိုးနညး္နဲ 50 unit အထိ ေဆး မတိုးရင္ စမယ္
၁ ေန့ ၄ ၾကိမ္ ထိုး စနစ္ ကေန ေအာက္ ခ် ၿခင္တဲ့ ေဆးရံုကေန ဆငး္မယ့္ လူနာေတြကို
အၾကိမ္ ေရ နညး္ဖို့ အတြက္ ေျပာငး္ေပးတာမ် ိုးလညး္ ၇ိွမယ္
၆နာရီမနက္စာ မစာခင္  နာ၇ီ ၀က္ ၾက ိ ုတင္ ထိုး
၆နာရီညေနစာ မစားခင္ နာရီ၀က္ၾကိ ုတင္ ထိုး
အေရာ insulin mix tard company နာမည္
အေရာ insulin နဲ့ စ
30 70   mixtard 30
insu nova 30
နွစ္မ် ိုးပါတယ္
R လို ေခၚတဲ့ အခု ထိုး အခုက်တဲ့ ေဆး
အခု ထမငး္စား အခုထိုး အခု နာ၇ီ၀က္အတြင္း က်တဲ့ ေဆး
၆ နာ၇ီ ခံတယ္
Nဆိုတာ ညထိုး ၉ နာရီ ၁၀ နာရီ ထိုးတာ
၁၂ နာ၇ီခံတယ္
R and N ကို ေပါငး္ထားတာ ၁ ေန့ ၂ ၾကိမ္ ထိုး စနစ္ က
Novomix insulin
၆နာရီ မနက္စာ မစားခင္ နာရီ ၀က္
တစ္ခါ ထိုး မယ္
ညေန၆နာ၇ီ  အစာ မစားခင္ နာရီ၀က္
တစ္ခါ ထိုး မယ္
မစားခင္ နာရီ ၀က္ၾကိ ုထုိးရတယ္
မစားခင္ ေသြး ေဖာက္ မယ္
နာရီ၀က္ ၾက ိုတင္ ေဆးကို ထုိးမယ္
နာရီ၀က္ၾကာရင္ စား
ေဖာက္ ထိုး စား ဆို ျပီးအလြယ္မွတ္
.5 unit /kg နဲ့ သြား
eg 60 kg ဆိုရင္ 30 unit ရမယ္
မနက္၆ ကို ၂၀  မနက္ သံုး ပံု ၂ ပံု
ေနလည္ ၁၂ ကို ၁၀   သံုးပံု ၁ ပံု
အဲ့ မွာလညး္ ျပန္ ညိွရတာ၇ိွ
မနက္ တက္ရင္ မနက္ကို တိုးတယ္
ေနလည္တက္ရင္ ေနလည္ကို တိုးတယ္ ဆိုတာမွားတယ္
မနက္ ၆ နာ၇ီမွာ ထိုးတယ္ ဆိုရင္
R က 6 နာ၇ီ ခံတဲ့ အတြက္ ေနလည္၁၂ နာရီအထိ သြားမယ္
N က ၁၂ နာ၇ီ ခံတဲ့ အတြက္  ညေန၆ နာ၇ီ အထိသြားမယ္
ဒါ ေၾကာင့္ မို့ မနက္ insulin အေျဖက
ေန့လည္စာ မစာခင္ နဲ့ ညေနစာ မစားခင္နဲ့ သက္ဆိုင္တယ္
ေန့လည္စာ မစာခင္ အေျဖ
့ ညေနစာ မစားခင္အေျဖ ကို ၾကည့္
အတိုးအေလွ ်ာ့ ကိုလညး္
ေန့လည္စာ မစာခင္ နဲ့ ညေနစာ မစားခင္မွာ သြားျပင္ဆင္ရမယ္
၁၄၀ နဲ့ ၁၈၀  ၾကားမွာ ရိွရမယ္
မ၇ိွဘူးဆို၇င္
၁၈၀ အထက္ ေက်ာ္ေနမယ္ဆိုရင္
 မနက္ insulin ကို တိုးရမယ္
၁၄၀ ထက္ နညး္ေနမယ္ဆုိ၇င္
မနက္ Insulin ကို ေလွ ်ာ့ ရမယ္
မနက္ Insulin အတိုး အေလွ ်ာ့ သည္
ေနလည္စာ မစားခင္
ညေနစာ မစားခင္နဲ့
တိုငး္တာမွ ု ရ လဒ္နဲ့ သက္ဆိုင္တယ္
ဒါေၾကာင့္ ညေန တက္ရင္  မနက္ကို တိုးရမယ္
ေနလည္တက္ရင္လညး္ မနက္ကို ဘဲတိုးရမယ္
မနက္ ၆ နာရီ နဲ့ ညေန ၆ နာရီ အတြင္း အတက္ အက်ကို
ညိွ ၿခင္ရင္ 
မနက္ကို ဘဲ ညိွယူရမည္
၁၄၀ နဲ့ ၁၈၀ ၾကား ျဖစ္ရမယ္ မ်ားေန၇င္ insulin ကို တိုးမယ္
နညး္ေနရင္ Insulin ကို ေလွ ်ာ့မယ္ 2 unit
2 unit အတိုးအေလွ ်ာ့ကို ၃ ရက္ေလာက္ ေစာင့္ၾကည့္ျပီးမွ
အတိုးအေလွ ်ာ လုပ္တယ္
မနက္ ထိုး တာ ေကာငး္ မေကာင္း  ေန့လည္နဲ့ ညေန ကို ၾကည့္
၈၀နဲ၁၃၀ၾကား ၀င္ ၇င္ ဒီ အတိုင္း ဆက္ထိုး
တက္ေနရင္  မနက္ကို တိုး ပါ 
က်ေနရင္ မနက္ကိုေလွ ်ာ့ပါ
ညေန၆ နာ၇ီ ထိုးတာ ေကာင္း မေကာင္းကိုၾကည့္ၿခင္ရင္
ညအိပ္ ခါနီး၁၂နာရီ နဲ့ ေနာက္ တေန့ မနက္၆ နာရီကို ၾကည့္ပါ
မနက္မွာ တက္ေန ရင္ ေနလည္၆နာ၇ီ Insulin ကို ေလွ ်ာ့မယ္
ပံုမွန္၈၀နဲ့ ၁၄၀ ၾကားဆို ပံုမွန္ အတိုငး္သြား
တိုးေနရင္ ေနလည္၆ နာရီ ထိုးတာေလွ ်ာ့ ေပး
မနက္တက္ေနရင္ မနက္ကို မတိုးနဲ့
ညေနတက္ေနရင္ ညေန မတိုးပါနဲ့
လံုး၀ မွားတယ္
မနက္တက္ရင္ ညေနတိုး
ညေနတက္ရင္ မနက္တိုး
===============
၁ ေန့ ၄ ၾကိမ္ ထိုး နညး္
စားေသာက္မမွန္
စားေသာက္မ်ား ပမာဏမ်ား
အစာအတြက္ လိုအပ္ေသာ insulin ထိုး ေပး
၆နာ၇ီ မနက္စာ မစားခင္ ၁ ၾကိမ္
၁၂နာရီ ေ့နလည္စာ မစားခင္ ၁ ၾကိမ္
ညေန ၆ နာ၇ီ ညစာ မစားမွီ ၁ ၾကိမ္
အကယ္ ၍  ေနလည္စာ မစားရင္ ေန လည္စာအတြက္
insulin ထိုး၇န္ မလို
အစာ မစားရင္ အဲ့ အတြက္ ထိုးစရာ မလို
ညပိုင္းက် basal insulin 12 နာရီ ထိုး
=========================
side effect ဆိုးက်ိ ုးေတြ
ေသြး ခ်ိ ုအက် လြန္ၿခင္း 
-insulin ပို ထိုးမိၿခင္း
-စားပံုမွန္ မစားၿခင္း
-ေနမေကာင္းလို့ ပ်ိ ု့အန့္လို့ မစားနိုင္ၿခင္း
ေသြး ခ်ိ ု့တအားက်လာရင္ ေဖာ္ျပေလ့ရိွတာက
မၾကာမၾကာဆာ
ေခြ ်း ေစး ျပန္
ကတုန္ကယင္ ျဖစ္
ေခါငး္မူး
သတိလစ္
ရင္တုန္
တကယ္ က် တာ ေသခ်ာဖို့ ျမန္ျမန္ ေဖာက္စစ္လိုက္လို့ ၇၀ ေအာက္ ေရာက္ခဲ့၇င္
ေသြးခ်ိ ုကို ျမန္ျမန္ ျပန္ ျဖည့္ရမယ္
ျပီးရင္ဆက္ထိန္း၇မယ္ ပံုမွန္ အတိုင္းရိွေနေအာင္
သၾကား လက္ဖက္ရည္ ဇြန္းနဲ့ ၃ ဇြန္း ၄ ဇြန္း ေရတစ္၀က္ထည့္  ေသာက္
သို့ မဟုတ္ သၾကားလံုး
သို ့ မဟုတ္  အခ်ိ ုရည္၁ခြက္ေသာက္ glucose ခ်က္ခ်ငး္စား
၁၅ မိနစ္ အၾကာ ျပန္ တိုိငး္  က်ေနရင္ ေနာက္ထပ္ ထပ္ စားေပးရ
၁၅ မိနစ္ အၾကာ ျပန္ တိုိငး္  က်ေနရင္ ေနာက္ထပ္ ထပ္ စားေပးရ
ဆက္လက္က်ဆငး္ေနပါက ေဆး၇ံု  ေဆးခန္းသြား ခ်က္ခ်ငး္
စားလိုက္လို့ 70mg/dl အထက္ တက္သြား၇င္
ဆက္ ထိန္းဖို့ အတြက္ ပါမုန္ ့ ဘီ စကစ္ ေတြ ဆက္စားေပးရ
==============
ကိုယ္ အေလး ခ်ိန္ တက္
-insulin ထိုးေလ ဆာေလ စားေလ ၀ေလ
ပံုမွန္ ေလ့က်င့္ခန္း ျပန္ လုပ္
==============
ေဆး ထိုးေနရာပိုး၀င္ အနာျဖစ္
အဆီဖု ခဲမ်ားျဖစ္
===============================
ထိုးနညး္ ထားသိုနည္း
ထိုးေတာမယ္ ဆို၇င္
လက္ကို အရက္ျပန္ နဲ့ အ၇င္ေဆး
လက္ေမာင္ း ေပါင္  ဗိုက္ တစ္၀ိုက္ ခ်က္ တစ္၀ိုက္
တလွည့္ဆီ ထိုး
ေအး၇င္ ထုိး၇င္ နာ
ထိုးမယ္ အသားကို ဆြဲ
၀ရင္ 90 degree ထိုး
ပိန္ရင္ 45 degree ထိုး
ေဆးကို ေရခဲေသတၱာ ထဲမွာ ထား
မေဖာက္ရေသးရင္ ေရခဲေသတၱာမွာထား
ခဲေသာ အထပ္မွာ မထားရ ေအး၇ံုေလာက္ေနရာမွာထား
ေဖာက္ျပီးသြား၇င္ အျပင္မွာထား 26 degree 1 လ ထားနိုင္
ပူလြန္းေသာေနရာမွာ မထားရ
ေအးလြန္းေသာ insulin ကို မထိုးရ
အခန္း အပူ အခ်ိန္ အထိ ေနြး ေအာင္ ေစာ့င္
အနာသက္သာေစ၇န္ ျဖစ္သည္
ေအးရင္ ထုိးရင္ နာသည္
expired date အျမဲစစ္
မသံုး ေသးရင္ ၄၂၇က္ခံတယ္
pan ဆို၇င္ 2 ပတ္ နဲ့ ၄ ပတ္ ခံ
ထိုးတဲ့ ပုလငး္ သန့္ မသန့္ အျမဲ စစ္ ျပီးမွ ထိုး
expired date ၾကည့္ျပီးမွ ထိုးဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳေရာဂါႏွင့္_အင္ဆူလင္.mp4
https://drive.google.com/file/d/19bZgmWLidS0vV8mQgLhBdb664dFRMa4L/view?usp=sharing
insulin ထိုး ေန ေသာ သူမ်ား သိရိွရမည္ နညး္မ်ား
https://www.facebook.com/HealthcareOnlineAdvice/posts/2490762811245867
https://www.facebook.com/zifammyanmar/videos/466790374022844/

က်န္းမာထက္ျမက္ရင္ေသြးအတြက္" တိုက္႐ိုက္ Live အစီအစဉ္..


"က်န္းမာထက္ျမက္ရင္ေသြးအတြက္" တိုက္႐ိုက္ Live အစီအစဉ္..
"ကျန်းမာထက်မြက်ရင်သွေးအတွက်" တိုက်ရိုက် Live အစီအစဉ်..
က်န္းမာထက္ျမက္ရင္ေသြးအတြက္.mp4
https://drive.google.com/file/d/1vMG1QPEB3baQaOd5Ry_tUkD2iDAcgMCw/view?usp=sharing
https://www.facebook.com/zifammyanmar/videos/609607903112645/

Friday, December 13, 2019

မိသားစုက်န္းမာဖို႔ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳကာကြယ္စို႔” တိုက္႐ိုက္ Live အစီအစဉ္...

မိသားစုက်န္းမာဖို႔ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳကာကြယ္စို႔” တိုက္႐ိုက္ Live အစီအစဉ္...
မိသားစုကျန်းမာဖို့ဆီးချိုသွေးချိုကာကွယ်စို့” တိုက်ရိုက် Live အစီအစဉ်...
ဆီးခ်ိ ုျဖစ္ရင္ ျပ ေသာ လကၡာမ်ား
ေရမ်ားမ်ား ေသာက္  ေသမ်ားမ်ား ေပါက္
ပင္ပန္းနြမ္းနယ္
ယားယံၿခငး္
ဆီး ခ်ိ ု ထိန္းရန္
fbs ည၁၀ နာရီေနာက္ပိုင္း မစားဘဲ မနက္ ၆ နာရီတိုငး္ ပါ က 126 mg/dl မေက်ာ္ ရ  ေအာက္မွာရိွရ
2hpp ထမင္းစားျပီး ၂နာရီ တိုငး္ ၁၈၀ မေက်ာ္ ရ ၁၈၀ ေအာက္မွာ ရိွရ
HBA1c သံုး လ တစ္ခါ စစ္ ေဆး မွ ုသည္ 7 percent ေအာက္သို့ ေရာက္ေနရမယ္
အစားအေသာက္နဲ့
ေလ့က်င့္ခန္း ပံုမွန္ လုပ္ ျပီးထိန္းရန္ လို့
တစ္ရက္ကို 30 min လုပ္ရန္ လိုအပ္
လုပ္ ေသာ အခါ  ေခြ ်း ထြက္ ေသာ aerobic ေလ့က်င့္ခန္းမ်ိ ုး ျဖစ္ရမည္
အဆီဓါတ္ ကို ထိန္းရန္ လိုအပ္
ထို ့ သို့ အစား အေသာက္ နဲ့
အေန အထိုင္ ေျပာငး္ လဲ နိုင္ရင္ ဆီးခ်ိ ုေပ်ာက္ဖို့  အလား အလာ မ်ားသလို
ထိန္း ခ် ုပ္မွ ုရပါက ေဆး မ်ား လံုး၀ မေသာက္ရန္ အလာအလာ ရိွနိုင္ သလို
ေဆး မ်ား ေလွ်ာ့ ေပါ့ သံုးနိုင္ ဖို့ အလာ အလာလညး္ ၇ိွလာနိုင္
လူ ထု မွာ ၁၀ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္ကရိွနိုင္တဲ့ အရာျဖစ္
ကာကြယ္နိုင္ ေသာ အရာ ျဖစ္ သလို
ပို မို မဆိုးရႊာေအာင္ ထိန္း လို့ လညး္ ရ နိုင္ ေသာ အရာ ျဖစ္ သည္
ကာကြယ္ဖို့ အတြက္ စေပးတဲ့ အခါ 3 မ်ိ ုး၇ိွ
အမ်ားစု က metformin နဲ့ သြား
က်န္တဲ့ ၂ ခုက acarbose နဲ့ pioglitazone
ဆီ း ခ်ိ ုရဲ့ ေနာက္ ဆက္တြဲ ေရာ ဂါ ေတြ ျဖစ္တဲ့
ေသြးေၾကာက်ဥ္းတာ  ေက်ာက္ကပ္ ပ်က္တာ ေလ ျဖတ္ တာ စသျဖင့္ ကာကြယ္နုိင္
အသက္ ၄၅ ေက်ာ္ လာရင္ စစ္သင့္တယ္ ေသြး ခ်ိ ု ဓါတ္ ကို
ဆက္ လက္ နား ေထာင္ရန္
https://drive.google.com/file/d/1AyouCiq2875BiVQW7GyZM-WQSCUrBm1l/view?usp=sharing
https://www.facebook.com/myanmardiabetes/videos/430444731199549/

Thursday, December 12, 2019

ဆီးခ်ိဳလူနာမ်ားႏွင့္ေဆြးေႏြးျခင္း" တိုက္႐ိုက္ Live အစီအစဉ္...

ဆီးခ်ိဳလူနာမ်ားႏွင့္ေဆြးေႏြးျခင္း တိုက္႐ိုက္ Live အစီအစဉ္...
"ဆီးချိုလူနာများနှင့်ဆွေးနွေးခြင်း" တိုက်ရိုက် Live အစီအစဉ်...
"ဆီးခ်ိဳလူနာမ်ားႏွင့္ေဆြးေႏြးျခင္း" တိုက္႐ိုက္ Live အစီအစဉ္...
ဆီ း ခ်ိ ုး ၁ ၂ 
ေသြး ခ်ိ ုထိန္း
fbs   ည၁၀ နာ၇ီ ေနာက္ပိုငး္ မစားဘဲ မနက္ ၆ နာ၇ီစစ္ ၁၂၀ ၁၃၀ ေအာက္ရိွရမယ္
rbs 2hpp  ထမင္းစားျပီး ၂ နာရီတိုင္း စစ္  ၁၈၀ ေအာက္ရိွ၇မယ္
၈၀ ေအာက္ ၅၀ ၆၀ ေအာက္ဆုိရင္ သၾကားဓါတ္ က်ဆငး္ တာျဖစ္တယ္
သၾကား tea spoon နဲ့ ၁ ဇြန္းမွာ 5 g ပါ တယ္ 3 ဇြန္း  ၄ ဇြန္း ေလာက္ ေရ ဖန္ခြက္ တစ္၀က္ ထည့္ျပီး
ေသာက္ပါ
မ်ားလာတာတို့ ထိန္း ခ် ုပ္မ ရတာတို့ ဆုိရင္
ေဆး ထိန္းညိွ မွ ုအတုိး အေလွ ်ာ့  မ်ား ေန ေဆး တိုး 
ရမလား အစား အေသာက္ နဲ့ ေလ့က်င့္ခန္းနဲ့  ေလ ွ်ာ ့ မလား  
စား ေသာက္နဲ့ ေလ့က်င့္ ခန္း ပံုမွန္ လုပ္ရင္   သၾကား ဘယ္ေလာက္က် မလဲ
ေဆး ဘယ္ေလာက္ နဲ့ ဘယ္ နွစ္ ၾကိ မ္တိုး မလဲ ေလွ ်ာ့ မလဲ ဆိုတာ ခ်င့္ခ်ိန္ျပီး
သၾကားဓါတ္ကို  fbs 130 ေအာက္ 2hpp 180 ေအာက္ အတြင္း ေရာက္ေအာင္ လုပ္ရမည္ ျဖစ္သည္
ကိုယ္၀န္ ေဆာင္ ဆီး ခ်ိ ုသည္ စားျပီး ၁နာရီ ၁၄၀ ေအာက္  စားျပီး ၂ နာ၇ီ သည္ ၁၂၀ ေအာက္ ၇ိွရ
ကိုယ္ ၀န္ ေဆာင္ဆိီးခ်ိ ုသည္ ကေလးထြားတတ္ ေစာေမြးတတ္
သားပ်က္ သားေလွ ်ာ ျဖစ္တတ္ 
hba 1c သံုးလ တစ္ခါ စစ္ ၇ ေအာက္  မွာ ရိွရမယ္
၇ ေက်ာ္ရင္ မေကာင္း
4.5 to 5.6 normal
ဆက္ လက္ ဖတ္ ရွုရန္  video ေဒါငး္၇န္
https://drive.google.com/file/d/1g2AviFs4_2ySZpFBXXBEtTk1UCVM16LV/view?usp=sharing
https://www.facebook.com/zifammyanmar/videos/435668860660480/

Wednesday, November 27, 2019

ေၾကာက္ဖို႔ေကာင္းလြန္းတဲ့ တို႔ေဆး (သို႔) KATAMINE အေၾကာင္း လူတိုင္းသိေအာင္ မွ်ေဝေပးၾကပါ

ေၾကာက္ဖို႔ေကာင္းလြန္းတဲ့ တို႔ေဆး (သို႔) KATAMINE အေၾကာင္း လူတိုင္းသိေအာင္ မွ်ေဝေပးၾကပါ

တို့ေဆး(Ketamine) ဟု လူေျပာမ်ားေနေသာ္လည္း အမွန္မွာ အထူးျပဳလုပ္ထားသည့္ အပ္အေသးစားက ေလးျဖင့္ လူကိုယ္တြင္းသို့ လၽွက္တပ်က္ ထိုးသြင္းလိုက္ျခင္းျဖစ္သည္ျခင္းကိုက္သလို စစ္ကနဲ႔ စူးရွနာက်င္သြားမည္၊ ဌင္းေဆးအသားတြင္း ၀င္သြားသည္ႏွင့္ စကၠန္႔ပိုင္းအတြင္းမွာ မူးေဝလာမည္-အျမင္အာ႐ုံေဝး၀ါးကာ သတိလြတ္သြားမည္ ထိုအခ်ိန္မွာ သင့္ကိုအနားမွာ အလိုက္သင့္တြဲေခၚသူေနာက္ပါသြားရတာပါ။သည္ေဆးဝါ့းေတြကေတာ့ တရား၀င္ ေဆးဝါး မဟုတ္ပါ။
ခြဲစိတ္ရာမွာ သုံးတဲ့သူ ေမ့ေဆးအမ်ိဳးစား ေတြ date of rape သည့္ မိန္းခေလးမ်ားအား ေဆးခတ္ မုဒိန္းက်င့္နိုင္ေသာတားျမစ္ မူးရစ္ထုံထိုင္း ေဆး ေတြကို မ်ားေသာအားျဖင့္သုံးၾကသည္။အဆိုပါေဆးဝါးေတြဟာ အမွုန္႔-အဆီ-အရည္ အမ်ိဳးမ်ိဳးထုတ္လုပ္ၿပီး ဒုစရိုက္သမားမ်ား သုံးေနၾက သည္၊ သူအဆက္သြယ္သြယ္နဲ႔ ရွာရပါတယ္ မူးရစ္ေဆးဝါးရွာရသည္ထက္ ေလာက္ မခက္လွပါ၊ ရန္ကုန္တြင္ကား အဌားယဥ္ေမာင္းသူ -ဇိမ္းခမ္းနဲ႔ ကြမ္းယာဆိုင္ေတြမွာပင္ မ်က္မွန္းတန္းမိလၽွင္အလြယ္တကူ၀ယ္ရနိုင္၏။

တို့ေဆးမ်ားကို ဒုစရိုက္ေလာကသားမ်ား သုံးျပဳေနပုံ

ဥပမာ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ့ကိုစေရာက္လာၿပီး နိုက္ကလပ္လိုေနရာမ်ိဳးအားတဦးတည္း တေယာက္ထဲ သြားမိသူေတြ အမ်ားဆုံး ခံရသည္၊ ညကပြဲ႐ုံမွာ သားေကာင္ရွာသူ အမ်ိဳးသမီးႏွင့္တြဲကမိရင္ ရင္းႏွီးၾက-အတူေသာက္ၿပီးရင္ ေကာင္မေလးက “အကိုေနာက္လိုက္ခဲ့မယ္ေနာ္” ဟုေျပာကာ လူရွင္းသည့္ တည္းခိုခန္းတြင္းေရာက္သြားသည့္အခါအမ်ိဳးသားအား ေရခ်ိဳးခိုင္း ပါလိမ့္မယ္။အတူခ်ိဳးမယ္ဆိုလည္းလိုက္မည္မဟုတ္ပါ၊
မိန္းခေလးေရခ်ိဳးသည့္အလွည့္တြင္ သူမဖြတ္ယူ လာသည့္ ေဆးအဆီရည္ပုလင္းေလးတြင္းမွ ေဆးရည္စက္မ်ားကို လက္ဝါးေပၚထည့္၍ သူမရင္သားေပၚမွာ လိမ္းထားပါေလသည္၊ဒါအျပင္ ဘီယာခြတ္အတြင္းမွာလည္ူ အစက္ခ်ထားတတ္သည္။ကုတင္ေပၚအိပ္တဲ့ၾကတဲ့အခါ မွာ သာမန္နဲ႔မတူတဲ့ လိုက္ေလၽွာမွုေပးၿပီး သူမရင္သားကို ေယာက္က်ားေလးမ်က္ႏွာေပၚကပ္ရင္းျမဴဆြယ္မည္၊မူးေနတဲ့ငနဲကေတာ့သိတဲ့အတိုင္း…ရင္သားေတြကို လၽွာျဖင့္လၽွက္သည့္ျဖစ္ေစ ပါးစပ္ျဖင့္စုတ္သည္ျဖစ္ေစ ေဆးရည္အဆီမွာ အမ်ိဳးသား ပါစပ္တြင္း၀င္သြားၿပီးေနာက္မိနစ္ပိုင္းအတြင္ ေခါင္းတြင္းခ်ာခ်ာလည္၍ အိပ္ေမာၾကသြား ပါလိမ့္မယ္။
ဒီေဆးဟာ သုံးေလးနာရီေလာက္ သတိလစ္သြားေစနိုင္သျဖင့္၊ နိုးလာလၽွင္ေတာ့ အတြင္းခံ ေဘာင္း ဘီသာက်န္ပါလိမ့္မည္။ သင္မွာတန္ဘို းရွိတဲ့ အရာအားလုံးဇိမ္နဲ႔ေမြေႏွာက္ယူသြားပါၿပီ။ေနာက္သုံးတဲ့တနည္းက အေငြ႕ပါ -ေရေမြးဆပ္ျပာ အစရွိတဲ့ ႐ူရွိုက္မည့္ ပစၥည္းေတြမွာ အသင့္လုပ္ထားၾကသည္၊ သားေကာင္ေတြကေတာ့ ပိုက္ဆံခ်မ္းသာတဲ့အိမ္မွာ တေယာက္ထဲ ေနတဲ့လူႀကီးေတြ မိသားစုအျပင္ေရာက္ေနၾကတုံး ၀တ္ေကာင္းစားလွေတြ၀တ္ၿပီး အေရာင္း စာေရး မ်ားကဲ့သို့ ဟန္ေဆာင္ရင္း ေဖၚရည္စြာ ဆက္ဆံလၽွက္အိမ္တြင္းသို့၀င္ဘို့ႀကိဳးစားပါလိမ့္မည္။
ႏွစ္ေယာက္သုံးေယာက္ အုပ္စုလိုက္ လုပ္ၾကသတဲ့ အလွပစၥည္း အေရာင္းေၾကာ္ျငာပုံစံနဲ႔၀င္ၿပီး ေရေမႊး(သို့ )ဆပ္ျပာအား လူႀကီးေရာ အိမ္ေဖၚပါ မည္းမၽွအနံ့ေကာင္းေၾကာင္း နမ္းၾကည့္ခိုင္း တဲ့အခါ မူးေျဝပီး ေမ့သြားေရာ၊အဲဒိေတာ့မွ တအိမ္လုံးမွာရွိတဲ့ အဖိုးတန္ပစၥည္းေတြ ေအးေဆးယူ သြားၾကမည္။
This image has an empty alt attribute; its file name is Screen-Shot-2019-11-27-at-2.26.09-PM.png
ယခုျပည္တြင္းမ်ာအမ်ားဆုံးသုံးေနတာ တို့ေဆးဆိုၿပီး ေ၇ႊေတြဆင္ထားတဲ့ သူေတြ ခေလးေတြ ကို အနားကပ္ၿပီး ေဆးထည့္ထားတဲ့ အပ္နဲ႔ပုတ္ထိုးျခင္း လိုက္ျခင္းျဖစ္သည္ ခံရတဲ့သူက အဆိုပါမူး ရစ္ ေဆး အသားတြင္းေရာက္သည္အခါ ခ်က္ခ်င္း ေဆးရွိန္တက္လာလို့ ယိုင္လည္းေခြက် သြားနိုင္ ၏၊ ဘာမွမသိေတာ့ေအာင္ ေမၽွာသြားၿပီး ကိုယ္အတြင္း ပိုင္းႂကြက္သားမ်ား လွုပ္မရ ေအာင္ထုံေန ပါသည္။

အမ်ားဆုံးသုံးေနသည့္ ေဆးဝါးမ်ား

This image has an empty alt attribute; its file name is Screen-Shot-2019-11-27-at-2.25.45-PM-1024x754.png
Ketamine ကို အေမရိကတြင္ လူမ်ားႏွင့္ တိရိစၧာန္မ်ား အတြက္ ေမ့ေဆး တစ္မ်ိဳး အျဖစ္ တရား၀င္ သုံးစြဲၾက သည္။ သို့ေသာ္ ဥေရာပႏွင့္ မကၠစီကိုတို့တြင္ အိပ္မေပ်ာ္သည့္ ေရာဂါမ်ား အတြက္ ေသာက္ရန္ ညႊန္ေလ့ရွိၿပီး ခြဲစိတ္ရာတြင္ ေမ့ေဆး အျဖစ္လည္း တရား၀င္ အသုံးျပဳ တတ္ၾကသည္။တိရစၧာန္မ်ားတြင္ အမ်ားဆုံး အသုံးျပဳ ၾကသည္။ တိရိစၧာန္ ေဆးခန္းမ်ားရွိ Ketamine ေဆးမ်ားအား မၾကာခဏ လုယက္ ခံၾကရေၾကာင္း သိရသည္။ေဆးခတ္ ခံရခ်ိန္ႏွင့္ ေဆးအာနိသင္ ပ်ယ္ခ်ိန္အၾကားမွ အျဖစ္အပ်က္ မ်ားအား မမွတ္မိျခင္း ေသြးေပါင္ခ်ိန္ က်ျခင္း အိပ္ခ်င္လာျခင္း ႂကြက္သားမ်ား အားေလၽွာ့ လာျခင္း သို့မဟုတ္ ႂကြက္သားမ်ားအား ထိန္းခ်ဳပ္နိုင္စြမ္း မရွိေတာ့ျခင္း အရက္မူး သကဲ့သို့ ျဖစ္ျခင္း မအီမသာႏွင့္ ပ်ိဳ့ခ်င္ အန္ခ်င္စိတ္ ျဖစ္ျခင္း စကား မေျပာနိုင္ေတာ့ျခင္း လွုပ္ရွားရန္ ခက္ခဲလာျခင္း အသိစိတ္ ေပ်ာက္ဆုံးျခင္း ဇေဝဇ၀ါ ျဖစ္ျခင္း အျမင္ ေ၀၀ါးလာျခင္း မူးေျဝခင္း အစာအိမ္ မအီမသာ ျဖစ္ျခင္းမ်ား ျဖစ္ပါသည္။

GHB ၏ အာနိသင္မ်ား

အာ႐ုံ စူးစိုက္နိုင္မွု ေလၽွာ့က်ျခင္း အိပ္ခ်င္မူးတူး ျဖစ္ျခင္း မူးေျဝခင္း မအီမသာႏွင့္ ပ်ိဳ့ခ်င္ အန္ခ်င္ စိတ္ျဖစ္ျခင္း အျမင္ေ၀၀ါးလာျခင္း သတိလစ္ျခင္း ေလျဖတ္သကဲ့သို့ ျဖစ္ျခင္း ေဆးခတ္ခံ ရခ်ိန္ႏွင့္ ေဆးအာနိသင္ ပ်ယ္ခ်ိန္အၾကားမွ အျဖစ္အပ်က္မ်ားအား မမွတ္မိျခင္း အသက္ရွူရန္ ခက္ခဲျခင္း တုန္တုန္ ယင္ယင္ျဖစ္ျခင္း ေခၽြးထြက္ျခင္း ေအာ့အန္ျခင္း ႏွလုံးခုန္ႏွုန္း ေႏွးေကြးျခင္း အိပ္မက္ကဲ့သို့ ခံစားရျခင္း သတိေမ့ေျမာျခင္း (ဦးေႏွာက္အလုပ္ ရပ္ဆိုင္းျခင္း – coma) ေသဆုံးျခင္း

KETAMINE ၏ အာနိသင္မ်ား

စိတ္အာ႐ုံ ေခ်ာက္ျခားျခင္း အခ်ိန္ႏွင့္ အမွတ္အသား မ်ားအား မွတ္သားနိုင္စြမ္း ေပ်ာက္ဆုံးျခင္း အျမင္ႏွင့္ အၾကား အာ႐ုံမ်ား မမွန္မကန္ ျဖစ္လာျခင္း မိမိကိုယ္ကို မထိန္းသိမ္းနိုင္ဟု ခံစားလာရျခင္း လွုပ္ရွား နိုင္စြမ္းအား ထိခိုက္လာျခင္း အသက္ရွူရန္ ခက္ခဲလာျခင္း အူတက္ေအာင္ရယ္ျခင္း ေအာ့အန္ျခင္း ခႏၶာကိုယ္ ထိေတြ႕ ခံစားနိုင္စြမ္း မရွိေတာ့ျခင္း မွတ္ဉာဏ္ ထိခိုက္ျခင္း အိပ္မက္ကဲ့သို့ ခံစားရျခင္း ထုံထိုင္းျခင္း လွုပ္ရွားမွုအား ဟန္ခ်က္ညီေအာင္ ထိန္းနိုင္စြမ္း ေပ်ာက္ဆုံးျခင္း အမူအရာ ၾကမ္းတမ္းလာျခင္း မ်ားျဖစ္ပါသည္။ႀကိဳတင္၍ ကာကြယ္ဘို့ဆိုသည္မွာ အနီးပါတ္၀န္က်င္မွ လူစိမ္းမ်ားက္ို အခါမလပ္ သတိျဖင့္ ေစာင့္ၾက ည့္ရမည့္ အျပင္ အသြားအလာကို တဦးတေယာက္ထဲသြားမည့္အစား အေဖၚႏွင့္ သြားလာရပါမည္၊ ခေလးမ်ားအား တဦးတည္း မိမိမ်က္ေစ့ေအာက္မွ နာရီပိုင္းမိနစ္ပိုင္ းသြား ရမည့္ ေနရာမ်ားအား မလႊတ္မိေစရန္ လိုပါသည္။ေခတ္ပ်က္ ကာလတြင္ မသမာသူမ်ား-ဒုစရိုက္သမားမ်ား လူယုတ္မာမ်ား ေပါသည္ထက္ေပါ လာၿပီျဖစ္၍ သြားသတိ-စားသတိ-ေနသတိ ရွိနိုင္ၾကပါေစ။
Source : Ko Tin Aung’s Facebook

Sunday, November 24, 2019

Rove beetle (Paederus dermatitis or dermatitis linear - DL)

Rove beetle (Paederus dermatitis or dermatitis linear - DL)
................……………………………………….…
Rove beetle : ျမန္မာအေခၚ မီးပိုးေကာင္ေပါ႔. အခုတေလာ outbreak ေတြျမန္မာျပည္မွာအျဖစ္မ်ားလာလို႔ chat box ကေနေၾကာက္ၿပီး အကူအညီေတာင္းလာၾကတာနဲ႔ ေဆာင္ရန္ေရွာင္ရန္ေလးေတြ သိသင့္သိထိုက္တဲ့အရာေလးေတြကို knowledge အေနနဲ႔ေရးတင္ေပးလိုက္ပါတယ္. မိမိကိုယ္တိုင္လဲ infected တႀကိမ္ျဖစ္ဖူးေတာ့ ေရာင္ရမ္းနာက်င္တာကိုကိုယ္ခ်င္းစာမိတယ္.... အထူးသျဖင့္မိန္းခေလးေတြ မ်က္ႏွာမွာျဖစ္ရင္အမာရြတ္က်န္တတ္လို႔ အထူးဂ႐ုစိုက္ေပးဖို႔လိုပါတယ္ေနာ္... 💁🏼‍♀️

💥 Ok. Firstly, What is rove beetle?
(မီးပိုးေကာင္ဆိုတာဘာလဲ? )

Ans: မ်ိဳးစိတ္ေတြအမ်ားႀကီးရွိေပမဲ့ အတိုခ်ဳံ႕ေျပာရရင္ ျမင္တဲ့အတိုင္းပါပဲ သူတို႔က 7-8mm ေလာက္ပဲရွည္တဲ့ အေေကာင္​သးေသးေလးေတြပါ. အမဲေရာင္နဲ႔ လိေမၼာ္ေရာင္စပ္ၾကား ကိုယ္ထည္ Tail ကေတာ့ metallic black color ခြၽန္ထြက္ေနတယ္.
(P.S: အေကာင္ေသးေပမဲ့အဆိပ္ကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ႀကီး ျပင္းပါတယ္ေနာ္ )

💥Where are rove beetle found?
(သူတို႔ေတြဘယ္နားမွာေနလဲ ဘယ္ေနရာေတြမွာေပါက္ဖြားတတ္လဲ?)

Ans: စိုစြတ္တဲ့ေနရာေတြမွာေနပါတယ္. ဒါေပမ့​ဲ မိုးအရမ္းရြာလာၿပီဆို ေျခာက္ေသြ႕တဲ့ေနရာေတြကိုသြားတတ္ပါတယ္. ၾကည့္ရတာ အရမ္းစိုစြတ္တဲ့ေနရာကိုေတာ့ႀကိဳက္ပုံမေပၚဘူး. မနက္ခင္းပိုင္းေတြဆို ေလထဲကေနျပတင္းေပါက္ေတြကေနတဆင့္ နံရံေတြေပၚမွာတြားသြားေနတာ ေတြ႕ရတတ္တယ္. ညခင္းေတြဆို မီးေခ်ာင္းေတြအလင္းရွိတဲ့ေနရာေတြနားမွာေနတတ္ပါတယ္.

💥How can rove beetles afftect the humans? (လူေတြကိုဘယ္လိုအႏၲရယ္ျဖစ္ေစလဲ)

Ans: "မီးပိုးေကာင္ ကိုက္တယ္" လို႔သာေျပာၾကေပမဲ့ တကယ္တမ္းသူတို႔ေတြက ကိုက္တာ အၿမီးနဲ႔ထိုးတာမ်ိဳးေတြမလုပ္ၾကပါဘူးတဲ့ (unless ကိုယ္ကသြားမထိရင္ေပါ႔).. ပုံမွန္ဆိုမကိုက္တတ္ၾကေပမဲ့ သူတို႔ေသြးထဲမွာေတာ့ Pederin လို႔ေခၚတဲ့ potent toxin တမ်ိဳးပါပါတယ္. အဲ့အဆိပ္ကလူေတြနဲ႔ထိမိတဲ့ေနရာမွာ ခ်က္ခ်င္းလကၡဏာမျပတတ္ဘူး. ၁၂-၃၆နာရီၾကာၿပီးမွ ပထမရက္မွာနီရဲၿပီးယားမယ္ (appear reddish rash or erythema) ၿပီးရင္ Sign of inflammation ​ေတြျဖစ္လာမယ္. (ေအာက္ပုံေတြထဲမွာ ျမင္ရပါလိမ့္မယ္).. ဆိုလိုခ်င္တာက ေယာင္ယမ္းမယ္ ပူၿပီးနာလာမယ္ burning sensation လို႔ေခၚတဲ့အထိ မီးစနဲ႔ထိုးသလိုနာပါတယ္. ေနာက္ရက္ေတြမွာ အဆိပ္ရည္နဲ႔ ထိမိတဲ့အေရျပားေပၚမွာ အညိဳအမဲကြက္ေတြျဖစ္လာမယ္. အဆိပ္နဲ႔ထိမိတဲ့ေနရာတဝိုက္မွာ blister လို႔ေခၚတဲ့ အရည္ၾကည္ဖုေလးေတြေပါက္လာမယ္ ကုတ္မိရင္ အဲ့ဒိ့အရည္ၾကည္ဖုေလးေတြေပါက္သြားၿပီး ပိုးဝင္ၿပီး အေျခအေနပိုဆိုးသြားႏိုင္ပါတယ္. အဲ့ဒိ့လကၡဏာေတြက ၄ ရက္ကေန ၁၀ ရက္ထိၾကာႏိုင္ပါတယ္.

🗨️Complication ( ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးမ်ား) :
- ပုံမွန္ဆို ၂-၃ ပါတ္အၾကာမွာ အနာသက္သာၿပီးလူကအေကာင္းအတိုင္းျပန္ျဖစ္သြားေပမဲ့ အဆိုဝါးဆုံးျပႆနာက အမာရြတ္က်န္တတ္ပါတယ္. အဖတ္ေတြလန္မယ္. အေရျပားေျခာက္ၿပီး အက္ကြဲတာမ်ိဳးလဲျဖစ္တတ္ပါတယ္. အသားပတ္သလိုမ်ိဳးေပါ႔. အဲ့ဒါေၾကာင့္ လက္နဲ႔သြားမကုတ္မိဖို႔အထူးလိုအပ္ပါတယ္ေနာ္..

💥How can I protect myself from rove beetle bites?
( မိမိကိုယ္ကိုယ္ဘယ္လိုကာကြယ္ရမလဲ?)

🌡️ Prevention and Control
👍🏼 1. Primary Prevention
(ေဆးမလိမ္းမေသာက္ပဲ ေရာဂါမျဖစ္ခင္ ဘယ္လိုကာကြယ္ရမလဲ?)

Ans: မိမိပတ္ဝန္းက်င္မွာ သူငယ္ခ်င္းမိသားစုေတြ အေပၚမွာေဖာ္ျပထားတဲ့ အေကာင္အမ်ိဳးအစား, အေရျပားျပသနာေတြေတြ႕ရၿပီဆို မိမိကိုယ္ကိုယ္ကာကြယ္လို႔ရပါတယ္.
- အဓိကကေတာ့ မီးပိုးေကာင္ေတြကိုသြားမထိမိဖို႔လိုပါတယ္. ကိုယ့္အေရျပားနဲ႔မထင္မွတ္ပဲထိမိသြားရင္ ျမန္ျမန္ ဆပ္ျပာနဲ႔ေရနဲ႔ေသခ်ာေဆးထုတ္ပစ္ဖို႔လိုပါတယ္. ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ Toxin သည္ easily penetrable through human skin ပါ. ဆပ္ျပာဆိုသည္မွာ dettol , ကာဘိုလစ္တို႔လိုျပင္းတဲ့ဆပ္ျပာသုံးဖို႔ တိုက္တြန္းခ်င္ပါတယ္. လက္နဲ႔ကိုင္မိထိမိသြားရင္လဲ အေရးႀကီးဆုံးျဖစ္တဲ့ မ်က္စိနဲ႔တျခား ႏူးညံ့တဲ့ခႏၶာကိုယ္အစိတ္အစိတ္အပိုင္းေတြကိုမပြတ္မိေအာင္လုံးဝေရွာင္ရပါမယ္. မ်က္စိကိုအဆိပ္ရည္ဝင္သြားတာနဲ႔ severe conjunctivitis လို႔ေခၚတဲ့ျပင္းထန္တဲ့ မ်က္စိေယာင္ယမ္းျခင္းျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္. ေနာက္တခုက အက်ိၤေဘာင္းဘီအရွည္ေတြကိုဝတ္ဆင္ေပးဖို႔လိုပါတယ္.

- ကိုယ္ေနတဲ့ပတ္ဝန္းက်င္ - မီးေခ်ာင္းေတြျပတင္းေပါက္ေတြကို မလိုအပ္ပဲမဖြင့္ပါနဲ႔. မီးပိုးေကာင္တေကာင္ေတလမ်ား ေတြ႕ခဲ့သည္ရွိေသာ္ တအိမ္လုံးကိုခ်က္ခ်င္းပိုးသတ္ေဆးျဖန္းေပးပါ. (unfortunately, သူတို႔ကအသက္ျပင္းပါတယ္). အိမ္သန္႔ရွင္းေရးနဲ႔အရမ္းေတာ့မဆိုင္ေပမဲ့ ဖုန္ေတြအမႈိက္ေတြလွဲထုတ္ပစ္ဖို႔လဲတိုက္တြန္းခ်င္ပါတယ္. အိပ္ယာခင္း အဝတ္အသုံးအေဆာင္ေတြကို သန္႔ရွင္းေရးလုပ္ပါ. သန္႔ရွင္းေရးလုပ္ေနစဉ္အေရးႀကီးဆုံးက လက္အိတ္ လက္ရွည္ဝတ္ဖို႔လိုပါတယ္​ေနာ္..

👍🏼 2. Secondary Prevention
( ေသာက္ေဆးလိမ္းေဆးလိုလား?)

Ans : စိတ္မေကာင္းစြာနဲ႔ပဲ First aid treatment မရွိပါဘူးလို႔ Australia NSW , AOCD (American Osteopathic College of Dermatology) က စာတမ္းေတြကေျပာထားပါတယ္. မီးပိုးေကာင္ကိုအေရျပားနဲ႔တိုက္႐ိုက္မထိေတြ႕ေအာင္ေရွာင္ရမယ္. ထိမိခဲ့ရင္လဲအထက္ပါအတိုင္း Soap & Water နဲ႔ေသေခ်ာ​ဆးေၾကာသန္႔ရွင္းပစ္​ရပါမယ္.
- ေနာက္တခုက Cold compression : ေယာင္ေနတဲ့ေနရာေတြကိုေရခဲကပ္ေပးလို႔ရပါတယ္
- Antihistamine lotion : ျမန္မာျပည္ကေဆးဆိုင္ေတြမွာေတာ့ colordryl or calamine lotion အမည္နဲ႔ေဆးရည္ေတြလိမ္းလို႔ရပါတယ္
-Aloe vera : ရွားေစာင္းလက္ပတ္ cream လဲလိမ္းေပးလို႔ရပါတယ္
- အထက္မွာေျပာထားတဲ့အတိုင္းလုပ္ၾကည့္ေပမဲ့ အေရျပားျပသနာအရမ္းဆိုးလာတယ္ ေယာင္လာတယ္ ဖ်ားလာတယ္ အ႐ိုးေတြထိပါနာလာတယ္ဆိုရင္ေတာ့ နီးစပ္ရာေဆး႐ုံေဆးခန္းမွာဆရာဝန္နဲ႔ ထိထိေရာက္ေရာက္ျပသင့္ပါတယ္.

- တခ်ိဳ႕ study ေတြမွာေတာ့ စျဖစ္ျဖစ္ခ်င္းပထမရက္မွာ Combine treatment ေပးလို႔ရပါတယ္. ေသာက္ေဆးအေနနဲ႔ သက္ဆိုင္ရာပိုးသတ္ေဆး (antibiotics ), အေယာင္က်ေဆး (antihistamine) + လိမ္းေဆး (Topical steroids) ေတြေပးရင္အေထာက္အကူျဖစ္တယ္လို႔ေျပာထားပါတယ္.
- ေနာက္တခုေျပာခ်င္တာက Potassium permanganate ပါတဲ့ Calamine လိမ္းေပးတာက Steroid လိမ္းတာထပ္ပိုၿပီးအက်ိဳးရွိတယ္လို႔ NCBI ကေျပာထားပါတယ္. AOCD ကေတာ့ Ciprofloxacin ပိုးသတ္ေဆးေသာက္ေဆးကို Strong Topical Corticosteroid လိမ္းေဆးနဲ႔တြဲေပးျခင္းဟာ အနာက်က္ႏႈန္းပိုျမန္တယ္လို႔ဆိုပါတယ္.
- ဆိုးရြားစြာမ်က္စိေယာင္ယမ္းျခင္း (Severe conjunctivitis ) ျဖစ္လာၿပီဆိုရင္ေတာ့ ႏုနယ္တဲ့ခႏၶာကိုယ္အစိတ္အပိုင္း ျဖစ္တဲ့အတြက္ သက္ဆိုင္ရာမ်က္စိဆရာဝန္နဲ႔တိုင္ပင္ၿပီး ကုသမႈခံယူတာအေကာင္းဆုံးျဖစ္ေၾကာင္းအႀကံေပးခ်င္ပါတယ္.

👍🏼3. Tertiary Prevention
( Infection ကေနနလန္ျပန္ထၿပီး ေနာက္ဆက္တြဲျပသနာေတြကိုဘယ္လိုေျဖရွင္းမလဲ?)

Ans:ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ေ​နာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳး (Possible Complication after infected ) ေတြကိုအထက္မွာေဖာ္ျပၿပီးျဖစ္ပါတယ္. ေလာေလာဆယ္ အျဖစ္မ်ားဆုံးကေတာ့ အမာရြတ္အညိဳကြက္ေတြပါ. အႀကံေပးခ်င္တာကေတာ့ အမာရြတ္ေပ်ာက္ေဆးစြဲလိမ္းေပးသင့္ပါတယ္. သက္ဆိုင္ရာေဆးဆိုင္ေတြမွာ အမာရြတ္ေပ်ာက္ေဆး (eg: hiruscar, hirudroid) တို႔ရႏိုင္ပါတယ္. ဒါေပမဲ့ ေပ်ာက္ဖို႔အခ်ိန္အေတာ္ၾကာပါတယ္ေနာ္.

💥Conclusion (နိဂုံးခ်ဳပ္)

- ခ်ဳံေျပာရရင္ေတာ့ မီးပိုးေကာင္က ေအးတဲ့ရာသီစိုစြတ္တဲ့ရာသီမ်ိဳးေတြမွာပိုေပါလို႔ ေရွ႕လာမဲ့ေဆာင္းတြင္းမွာ အထက္ပါအခ်က္ေလးေတြအတိုင္း မျဖစ္ခင္ႀကိဳတင္ၿပီး မိမိကိုယ္ကိုယ္ေကာ မိသားစု မိတ္ေဆြေတြကိုေကာ ကာကြယ္တတ္ဖို႔လိုပါတယ္. Prevention is better than cure ပါေနာ္. ေနာက္တခုအေရးႀကီးဆုံးမွာခ်င္တာကေတာ့ ေဆးမီးတိုေတြနဲ႔လုံးဝလုံးဝ ❌🙅‍♀️မကုၾကပါနဲ႔. ေရာဂါပိုဆိုးၿပီး ျပင္ပကပိုးေတြပါဝင္ၿပီးအေျခအေန​ေတြဆိုးသြားတတ္ပါတယ္..

P.S: Rove beetle ေခၚ မီးပိုးေကာင္မွာ ျမန္မာျပည္တြင္ outbreak သေဘာအသြင္ေဆာင္လာတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း, ျပင္းထန္တဲ့လကၡဏာေတြေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း လူတိုင္း ဗဟုသုတရေစရန္အလို႔ငွာ International အကိုးအကားေတြနဲ႔တကြေရးသားၿပီးတင္ေပးလိုက္ပါတယ္. မွားယြင္းေရးသားမိသည္ရွိသေသာ္လည္းသည္းခံေပးၾကပါလို႔ ေတာင္းပန္အပ္ပါတယ္ေနာ္ 😊

Dr Thin Mon Kyaw @ Dr Sofia Daud

#Be_Safe_Be_Aware_Of_Rove_Beetle
#Prevention_is_better_than_cure
#Sharing_is_caring
#credit_AOCD #NCBI #NSWs
(Unicode)

Rove beetle : မြန်မာအခေါ် မီးပိုးကောင်ပေါ့. အခုတလော outbreak တွေမြန်မာပြည်မှာအဖြစ်များလာလို့ chat box ကနေကြောက်ပြီး အကူအညီတောင်းလာကြတာနဲ့ ဆောင်ရန်ရှောင်ရန်လေးတွေ သိသင့်သိထိုက်တဲ့အရာလေးတွေကို knowledge အနေနဲ့ရေးတင်ပေးလိုက်ပါတယ်. မိမိကိုယ်တိုင်လဲ infected တကြိမ်ဖြစ်ဖူးတော့ ရောင်ရမ်းနာကျင်တာကိုကိုယ်ချင်းစာမိတယ်.... အထူးသဖြင့်မိန်းခလေးတွေ မျက်နှာမှာဖြစ်ရင်အမာရွတ်ကျန်တတ်လို့ အထူးဂရုစိုက်ပေးဖို့လိုပါတယ်နော်... 💁🏼‍♀️

💥 Ok. Firstly, What is rove beetle?
(မီးပိုးကောင်ဆိုတာဘာလဲ? )

Ans: မျိုးစိတ်တွေအများကြီးရှိပေမဲ့ အတိုချုံ့ပြောရရင် မြင်တဲ့အတိုင်းပါပဲ သူတို့က 7-8mm လောက်ပဲရှည်တဲ့ အကောင်​ေသးသေးလေးတွေပါ. အမဲရောင်နဲ့ လိမ္မော်ရောင်စပ်ကြား ကိုယ်ထည် Tail ကတော့ metallic black color ချွန်ထွက်နေတယ်.
(P.S: အကောင်သေးပေမဲ့အဆိပ်ကတော့ တော်တော်ကြီး ပြင်းပါတယ်နော် )

💥Where are rove beetle found?
(သူတို့တွေဘယ်နားမှာနေလဲ ဘယ်နေရာတွေမှာပေါက်ဖွားတတ်လဲ?)

Ans: စိုစွတ်တဲ့နေရာတွေမှာနေပါတယ်. ဒါပေမ့​ဲ မိုးအရမ်းရွာလာပြီဆို ခြောက်သွေ့တဲ့နေရာတွေကိုသွားတတ်ပါတယ်. ကြည့်ရတာ အရမ်းစိုစွတ်တဲ့နေရာကိုတော့ကြိုက်ပုံမပေါ်ဘူး. မနက်ခင်းပိုင်းတွေဆို လေထဲကနေပြတင်းပေါက်တွေကနေတဆင့် နံရံတွေပေါ်မှာတွားသွားနေတာ တွေ့ရတတ်တယ်. ညခင်းတွေဆို မီးချောင်းတွေအလင်းရှိတဲ့နေရာတွေနားမှာနေတတ်ပါတယ်.

💥How can rove beetles afftect the humans? (လူတွေကိုဘယ်လိုအန္တရယ်ဖြစ်စေလဲ)

Ans: "မီးပိုးကောင် ကိုက်တယ်" လို့သာပြောကြပေမဲ့ တကယ်တမ်းသူတို့တွေက ကိုက်တာ အမြီးနဲ့ထိုးတာမျိုးတွေမလုပ်ကြပါဘူးတဲ့ (unless ကိုယ်ကသွားမထိရင်ပေါ့).. ပုံမှန်ဆိုမကိုက်တတ်ကြပေမဲ့ သူတို့သွေးထဲမှာတော့ Pederin လို့ခေါ်တဲ့ potent toxin တမျိုးပါပါတယ်. အဲ့အဆိပ်ကလူတွေနဲ့ထိမိတဲ့နေရာမှာ ချက်ချင်းလက္ခဏာမပြတတ်ဘူး. ၁၂-၃၆နာရီကြာပြီးမှ ပထမရက်မှာနီရဲပြီးယားမယ် (appear reddish rash or erythema) ပြီးရင် Sign of inflammation ​တွေဖြစ်လာမယ်. (အောက်ပုံတွေထဲမှာ မြင်ရပါလိမ့်မယ်).. ဆိုလိုချင်တာက ယောင်ယမ်းမယ် ပူပြီးနာလာမယ် burning sensation လို့ခေါ်တဲ့အထိ မီးစနဲ့ထိုးသလိုနာပါတယ်. နောက်ရက်တွေမှာ အဆိပ်ရည်နဲ့ ထိမိတဲ့အရေပြားပေါ်မှာ အညိုအမဲကွက်တွေဖြစ်လာမယ်. အဆိပ်နဲ့ထိမိတဲ့နေရာတဝိုက်မှာ blister လို့ခေါ်တဲ့ အရည်ကြည်ဖုလေးတွေပေါက်လာမယ် ကုတ်မိရင် အဲ့ဒိ့အရည်ကြည်ဖုလေးတွေပေါက်သွားပြီး ပိုးဝင်ပြီး အခြေအနေပိုဆိုးသွားနိုင်ပါတယ်. အဲ့ဒိ့လက္ခဏာတွေက ၄ ရက်ကနေ ၁၀ ရက်ထိကြာနိုင်ပါတယ်.

🗨️Complication ( နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးများ) :
- ပုံမှန်ဆို ၂-၃ ပါတ်အကြာမှာ အနာသက်သာပြီးလူကအကောင်းအတိုင်းပြန်ဖြစ်သွားပေမဲ့ အဆိုဝါးဆုံးပြဿနာက အမာရွတ်ကျန်တတ်ပါတယ်. အဖတ်တွေလန်မယ်. အရေပြားခြောက်ပြီး အက်ကွဲတာမျိုးလဲဖြစ်တတ်ပါတယ်. အသားပတ်သလိုမျိုးပေါ့. အဲ့ဒါကြောင့် လက်နဲ့သွားမကုတ်မိဖို့အထူးလိုအပ်ပါတယ်နော်..

💥How can I protect myself from rove beetle bites?
( မိမိကိုယ်ကိုယ်ဘယ်လိုကာကွယ်ရမလဲ?)

🌡️ Prevention and Control
👍🏼 1. Primary Prevention
(ဆေးမလိမ်းမသောက်ပဲ ရောဂါမဖြစ်ခင် ဘယ်လိုကာကွယ်ရမလဲ?)

Ans: မိမိပတ်ဝန်းကျင်မှာ သူငယ်ချင်းမိသားစုတွေ အပေါ်မှာဖော်ပြထားတဲ့ အကောင်အမျိုးအစား, အရေပြားပြသနာတွေတွေ့ရပြီဆို မိမိကိုယ်ကိုယ်ကာကွယ်လို့ရပါတယ်.
- အဓိကကတော့ မီးပိုးကောင်တွေကိုသွားမထိမိဖို့လိုပါတယ်. ကိုယ့်အရေပြားနဲ့မထင်မှတ်ပဲထိမိသွားရင် မြန်မြန် ဆပ်ပြာနဲ့ရေနဲ့သေချာဆေးထုတ်ပစ်ဖို့လိုပါတယ်. ဘာလို့လဲဆိုတော့ သူတို့ရဲ့ Toxin သည် easily penetrable through human skin ပါ. ဆပ်ပြာဆိုသည်မှာ dettol , ကာဘိုလစ်တို့လိုပြင်းတဲ့ဆပ်ပြာသုံးဖို့ တိုက်တွန်းချင်ပါတယ်. လက်နဲ့ကိုင်မိထိမိသွားရင်လဲ အရေးကြီးဆုံးဖြစ်တဲ့ မျက်စိနဲ့တခြား နူးည့ံတဲ့ခန္ဓာကိုယ်အစိတ်အစိတ်အပိုင်းတွေကိုမပွတ်မိအောင်လုံးဝရှောင်ရပါမယ်. မျက်စိကိုအဆိပ်ရည်ဝင်သွားတာနဲ့ severe conjunctivitis လို့ခေါ်တဲ့ပြင်းထန်တဲ့ မျက်စိယောင်ယမ်းခြင်းဖြစ်နိုင်ပါတယ်. နောက်တခုက အကျင်္ိဘောင်းဘီအရှည်တွေကိုဝတ်ဆင်ပေးဖို့လိုပါတယ်.

- ကိုယ်နေတဲ့ပတ်ဝန်းကျင် - မီးချောင်းတွေပြတင်းပေါက်တွေကို မလိုအပ်ပဲမဖွင့်ပါနဲ့. မီးပိုးကောင်တကောင်တေလများ တွေ့ခဲ့သည်ရှိသော် တအိမ်လုံးကိုချက်ချင်းပိုးသတ်ဆေးဖြန်းပေးပါ. (unfortunately, သူတို့ကအသက်ပြင်းပါတယ်). အိမ်သန့်ရှင်းရေးနဲ့အရမ်းတော့မဆိုင်ပေမဲ့ ဖုန်တွေအမှိုက်တွေလှဲထုတ်ပစ်ဖို့လဲတိုက်တွန်းချင်ပါတယ်. အိပ်ယာခင်း အဝတ်အသုံးအဆောင်တွေကို သန့်ရှင်းရေးလုပ်ပါ. သန့်ရှင်းရေးလုပ်နေစဉ်အရေးကြီးဆုံးက လက်အိတ် လက်ရှည်ဝတ်ဖို့လိုပါတယ်​နော်..

👍🏼 2. Secondary Prevention
( သောက်ဆေးလိမ်းဆေးလိုလား?)

Ans : စိတ်မကောင်းစွာနဲ့ပဲ First aid treatment မရှိပါဘူးလို့ Australia NSW , AOCD (American Osteopathic College of Dermatology) က စာတမ်းတွေကပြောထားပါတယ်. မီးပိုးကောင်ကိုအရေပြားနဲ့တိုက်ရိုက်မထိတွေ့အောင်ရှောင်ရမယ်. ထိမိခဲ့ရင်လဲအထက်ပါအတိုင်း Soap & Water နဲ့သေချာ​ေဆးကြောသန့်ရှင်းပစ်​ရပါမယ်.
- နောက်တခုက Cold compression : ယောင်နေတဲ့နေရာတွေကိုရေခဲကပ်ပေးလို့ရပါတယ်
- Antihistamine lotion : မြန်မာပြည်ကဆေးဆိုင်တွေမှာတော့ colordryl or calamine lotion အမည်နဲ့ဆေးရည်တွေလိမ်းလို့ရပါတယ်
-Aloe vera : ရှားစောင်းလက်ပတ် cream လဲလိမ်းပေးလို့ရပါတယ်
- အထက်မှာပြောထားတဲ့အတိုင်းလုပ်ကြည့်ပေမဲ့ အရေပြားပြသနာအရမ်းဆိုးလာတယ် ယောင်လာတယ် ဖျားလာတယ် အရိုးတွေထိပါနာလာတယ်ဆိုရင်တော့ နီးစပ်ရာဆေးရုံဆေးခန်းမှာဆရာဝန်နဲ့ ထိထိရောက်ရောက်ပြသင့်ပါတယ်.

- တချို့ study တွေမှာတော့ စဖြစ်ဖြစ်ချင်းပထမရက်မှာ Combine treatment ပေးလို့ရပါတယ်. သောက်ဆေးအနေနဲ့ သက်ဆိုင်ရာပိုးသတ်ဆေး (antibiotics ), အယောင်ကျဆေး (antihistamine) + လိမ်းဆေး (Topical steroids) တွေပေးရင်အထောက်အကူဖြစ်တယ်လို့ပြောထားပါတယ်.
- နောက်တခုပြောချင်တာက Potassium permanganate ပါတဲ့ Calamine လိမ်းပေးတာက Steroid လိမ်းတာထပ်ပိုပြီးအကျိုးရှိတယ်လို့ NCBI ကပြောထားပါတယ်. AOCD ကတော့ Ciprofloxacin ပိုးသတ်ဆေးသောက်ဆေးကို Strong Topical Corticosteroid လိမ်းဆေးနဲ့တွဲပေးခြင်းဟာ အနာကျက်နှုန်းပိုမြန်တယ်လို့ဆိုပါတယ်.
- ဆိုးရွားစွာမျက်စိယောင်ယမ်းခြင်း (Severe conjunctivitis ) ဖြစ်လာပြီဆိုရင်တော့ နုနယ်တဲ့ခန္ဓာကိုယ်အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်တဲ့အတွက် သက်ဆိုင်ရာမျက်စိဆရာဝန်နဲ့တိုင်ပင်ပြီး ကုသမှုခံယူတာအကောင်းဆုံးဖြစ်ကြောင်းအကြံပေးချင်ပါတယ်.

👍🏼3. Tertiary Prevention
( Infection ကနေနလန်ပြန်ထပြီး နောက်ဆက်တွဲပြသနာတွေကိုဘယ်လိုဖြေရှင်းမလဲ?)

Ans:ဖြစ်နိုင်တဲ့​ေနာက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုး (Possible Complication after infected ) တွေကိုအထက်မှာဖော်ပြပြီးဖြစ်ပါတယ်. လောလောဆယ် အဖြစ်များဆုံးကတော့ အမာရွတ်အညိုကွက်တွေပါ. အကြံပေးချင်တာကတော့ အမာရွတ်ပျောက်ဆေးစွဲလိမ်းပေးသင့်ပါတယ်. သက်ဆိုင်ရာဆေးဆိုင်တွေမှာ အမာရွတ်ပျောက်ဆေး (eg: hiruscar, hirudroid) တို့ရနိုင်ပါတယ်. ဒါပေမဲ့ ပျောက်ဖို့အချိန်အတော်ကြာပါတယ်နော်.

💥Conclusion (နိဂုံးချုပ်)

- ချုံပြောရရင်တော့ မီးပိုးကောင်က အေးတဲ့ရာသီစိုစွတ်တဲ့ရာသီမျိုးတွေမှာပိုပေါလို့ ရှေ့လာမဲ့ဆောင်းတွင်းမှာ အထက်ပါအချက်လေးတွေအတိုင်း မဖြစ်ခင်ကြိုတင်ပြီး မိမိကိုယ်ကိုယ်ကော မိသားစု မိတ်ဆွေတွေကိုကော ကာကွယ်တတ်ဖို့လိုပါတယ်. Prevention is better than cure ပါနော်. နောက်တခုအရေးကြီးဆုံးမှာချင်တာကတော့ ဆေးမီးတိုတွေနဲ့လုံးဝလုံးဝ ❌🙅‍♀️မကုကြပါနဲ့. ရောဂါပိုဆိုးပြီး ပြင်ပကပိုးတွေပါဝင်ပြီးအခြေအနေ​တွေဆိုးသွားတတ်ပါတယ်..

P.S: Rove beetle ခေါ် မီးပိုးကောင်မှာ မြန်မာပြည်တွင် outbreak သဘောအသွင်ဆောင်လာတဲ့အတွက်ကြောင့်သော်လည်းကောင်း, ပြင်းထန်တဲ့လက္ခဏာတွေကြောင့်သော်လည်းကောင်း လူတိုင်း ဗဟုသုတရစေရန်အလို့ငှာ International အကိုးအကားတွေနဲ့တကွရေးသားပြီးတင်ပေးလိုက်ပါတယ်. မှားယွင်းရေးသားမိသည်ရှိသသော်လည်းသည်းခံပေးကြပါလို့ တောင်းပန်အပ်ပါတယ်နော် 😊

Dr Thin Mon Kyaw @ Dr Sofia Daud
https://www.facebook.com/shinnine.mon/posts/10212865490185716